فهرست مطالب
نگاهی امیدوارانه و علمی به پیشگیری از بیماری آلزایمر
در میان افراد بالای ۶۵ سال، حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد با مشکلات خفیف حافظه و فراموشی مواجه میشوند و تقریباً ۱۰ درصد دچار زوال عقل و آلزایمر میشوند. با افزایش امید به زندگی و طول عمر، تعداد بیشتری از افراد به سنین بالا میرسند که این به معنای افزایش تعداد مبتلایان به آلزایمر و زوال عقل در ایران و جهان است. پیشبینی میشود که با افزایش سن دهه پنجاهیها و شصتیها در ایران، تعداد مبتلایان به آلزایمر به شکل چشمگیری افزایش یابد. این مسئله علاوه بر مشکلات و رنج زیاد برای افراد و خانوادهها، هزینههای مستقیم و غیرمستقیم بسیار زیادی برای کشور به همراه خواهد داشت.
تستهای پیشگیری از آلزایر مای ژن بررسی میکنند که آیا فرد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری هست یا خیر. در صورتی که جهشهای مرتبط با آلزایمر در فرد شناسایی شود، باید هر چه سریعتر اقدامات پیشگیرانه آغاز شود. این کار میتواند باعث به تعویق افتادن بیماری یا حتی جلوگیری کامل از بروز آن شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر آزمایش ژنتیکی پیشگیری از آلزایمر اینجا کلیک کنید
چه چیزی باعث ابتلا به آلزایمر می شود؟
مطالعه مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای آمریکا (CDC) در مورد عوامل خطر آلزایمر
1. فشار خون بالا
فشار خون بالا میتواند باعث آسیب به عروق خونی در مغز شود. این آسیب موجب کاهش جریان خون به مغز و کمبود اکسیژن و مواد مغذی میشود که میتواند به سلولهای مغزی آسیب بزند.
2. عدم فعالیت بدنی
فعالیت بدنی منظم به بهبود گردش خون کمک میکند. کمتحرکی میتواند موجب کاهش جریان خون به مغز و در نتیجه کمبود اکسیژن و مواد مغذی شود که این امر میتواند به آسیب سلولهای مغزی منجر شود.
3. چاقی
چاقی میتواند به افزایش فشار خون و کلسترول بالا منجر شود که هر دو از عوامل خطر برای بیماریهای قلبی و عروقی هستند. آسیب به عروق خونی میتواند جریان خون به مغز را کاهش دهد و به سلولهای مغزی آسیب برساند.
4. دیابت
- دیابت میتواند موجب آسیب به عروق خونی شود که باعث کاهش جریان خون به مغز میشود. این کاهش جریان خون میتواند به کمبود اکسیژن و مواد مغذی در مغز منجر شود.
- همچنین نوسانات قند خون و مقاومت به انسولین در افراد دیابتی میتواند به اختلال در عملکرد سلولهای مغزی و فرآیندهای شناختی منجر شود.
5. افسردگی
6. سیگار کشیدن
7. کاهش شنوایی
8. مصرف الکل
9. ژنتیک ( مهم ترین عامل)
هرآنچه باید در مورد بیماری آلزایمر بدانید
پیشگیری از بیماری آلزایمر
در اینجا لیستی از رویکردهای مبتنی بر شواهد برای تاخیر، کند کردن یا حتی پیشگیری از علائم بیماری آلزایمر ارائه شده است:
- ترک سیگار
ترک سیگار میتواند به حفظ سلامت مغز کمک کند و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سرطان، بیماریهای ریوی و سایر بیماریهای مرتبط با سیگار را کاهش دهد.
ترک سیگار میتواند خطر ابتلا به زوال عقل را به همان سطح افراد غیرسیگاری کاهش دهد، حتی برای افرادی که دههها سیگار کشیدهاند. می توانید با پزشک یا داروساز در مورد راههای ترک سیگار صحبت کنید و آن را برای همیشه کنار بگذارید.
- ورزش
حداقل 4 روز در هفته حدود 45 دقیقه ورزش کنید. مطالعهای که در مجله Alzheimer’s & Dementia منتشر شده نشان داد که این مقدار ورزش در بزرگسال بیتحرک، پروتئین تاو (عامل پیشرفت آلزایمر در مغز) را کاهش می دهد و میزان توجه و حافظه را بالا می برد و عملکرد اجرایی مغز را بهبود می بخشد.
اگر علاقه دارید، برقصید و از هر فرصتی برای حرکت دادن بدن استفاده کنید. در دانشگاه ایلینوی، محققان مردان و زنان بیتحرک 60 تا 79 ساله را در کلاسهای رقص وسترن کشور ثبت نام کردند و مغز آنها را طی 6 ماه با استفاده از تصویربرداری مورد مطالعه قرار دادند. اسکنها نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل مطالعه ای که کلاسهای پیادهروی یا کشش را گذراندند، فقط در افرادی که میرقصیدند بهبود ماده سفید مغز دیده شد. این ماده در عمق مغز نقش مهمی در ایجاد و یادآوری خاطرات، عملکرد حرکتی و حل مسئله دارد.
- رژیم غذایی
از نظر سلامت مغز، بهترین دادهها از رژیم غذایی مدیترانهای حمایت میکنند. این رژیم شامل گوشت قرمز کم و غلات کامل، میوهها و سبزیجات، ماهی، آجیل و روغن زیتون بیشتر است. مصرف بیشتر غلات کامل به جای قندهای ساده، میوهها و سبزیجات بیشتر به جای غذاهای ناسالم و مصرف بیشتر غذاهای دریایی به جای گوشتهای قرمز.
یکی از هوشمندانه ترین تصمیمات این است که با شناخت ژنتیک و ساختار بدنتان در مای ژن و انجام آزمایش تغذیه، برنامه غذایی اختصاصی خودتان با توجه به ژنتیکتان را داشته باشید.
همچنین مطالعهای بر روی 923 بزرگسال 58 تا 98 ساله که رژیم غذایی MIND را به مدت 4.5 سال داشته اند، نشان داده است که بروز زوال عقل و آلزایمر 53 درصد در آنها کاهش یافته است. رژیم MIND ترکیبی از رژیم مدیترانهای و DASH است که در صورت نیاز توسط متخصص تغذیه مای ژن تنظیم میشود.
- مراقبه و ذهن آگاهی(مدیتیشن)
ثابت شدهاست که مراقبه و تمرینات ذهنآگاهی میتواند حافظه را تقویت کرده و اتصالات عصبی مغز را در افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف (MCI) و مراحل اولیه زوال عقل بهبود بخشد. این تمرین شامل جلسات روزانه 20 دقیقهای تمرکز عمدی و بدون قضاوت بر روی لحظه حال است.
یک مطالعه در دانشگاه UCLA نشان داد که مراقبه و ذهنآگاهی منجر به کاهش نشانگرهای پیری سلولی در بدن میشود که یک پیشبینی مهم برای سلامت کلی و مقاومت در برابر بیماری است. شرکتکنندگان در این مطالعه کاهش اضطراب، بهبود خلق و خو و افزایش تواناییهای مغزی شناختی را گزارش دادند.
مراقبه و ذهنآگاهی میتواند در افراد سالم به پیشگیری کمک کند و برای افراد مبتلا به فراموشی، باعث کند کردن روند زوال شناختی، بهبود ویژگیهای عاطفی و بهبود فشار خون بالا و کلسترول بالا، شود.
- تمرینات مغزی و ذهنی
مطالعات انجمن جهانی آلزایمر نشان داده است که افرادی که در طول زندگی ذهن خود را به چالش میکشند، ممکن است کمتر دچار زوال عقل یا آلزایمر شوند. دلیل این موضوع آن است که فعالیتهای فکری میتوانند مهارتهای تفکر را تقویت کنند و مغز را در برابر اثرات ناشی از افزایش سن و بیماری محافظت کنند.
بیشتر بخوانید: آیا من آلزایمر دارم؟
چند تمرین برای بهبود عملکرد مغز و پیشگیری از آلزایمر:
- بازیها: بازیهایی انجام دهید که ذهن شما را به چالش میکشند، مانند شطرنج، بازیهای رومیزی، پازلهای کلمات و اعداد، جورچینها، جدول کلمات متقاطع، سودوکو و بازیهای حافظه. همچنین میتوانید با دوستان خود بازیهایی مانند بازیهای تختهای یا کارت بازی کنید.
- یادگیری: چیزی جدید یاد بگیرید، مانند یک زبان جدید یا یک ساز موسیقی. مطالعات نشان میدهند که افراد دو زبانه اغلب علائم زوال عقل را دیرتر تجربه میکنند.
- خواندن و نوشتن: بخوانید، بنویسید یا در کلاسهای آموزش بزرگسالان ثبت نام کنید.
هشدار: از ادعاهایی که میگویند انجام برخی بازیهای رایانهای و آنلاین میتواند حافظه و انواع تفکر شما را بهبود ببخشد، محتاط باشید. در حال حاضر شواهد کافی برای نشان دادن اینکه هر یک از برنامههای آموزشی مبتنی بر رایانه که به صورت تجاری ارائه میشوند، همان تأثیر را بر تواناییهای شناختی دارند که در آزمایشات بالینی مشاهده شده است، وجود ندارد.
ژنتیک و خطر آلزایمر
آلزایمر بیماری است که تاثیر ژنتیک بر روی آن زیاد است. البته این به این معنا نیست که هر کسی که ژن های مربوط به آلزایمر را داشته باشد، حتما آلزایمر می گیرد یا برعکس، اما داشتن یک یا دو ژن از ژن های آلزایمر ریسک ابتدا به این بیماری را بین 4 تا 16 برابر می کند.
همه افراد دارای ژنهای APOE هستند، که میتواند ترکیبی از آللهای APOE4، APOE3، APOE2 باشد.
- یک نسخه یا دو نسخه از APOE2: کمترین احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر، تقریبا صفر.(البته این به این معنا نیست که تا انتهای عمر به آلزایمر مبتلا نمی شوید چون عوامل محیطی هم تاثیر گذارند.)
- دو نسخه APOE3: احتمال ابتلا برایتان نه کم و نه زیاد است، در حد عموم جامعه.
- APOE4: احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را بالا می برد. اگر یک نسخه از APOE4 دارید، احتمالا دچار ناهنجاریهای انتقال و متابولیسم چربی و کلسترول هستید. اگر دو نسخه از APOE4 دارید، احتمال ابتلا خیلی خیلی بیشتر می شود. حدود 50 درصد از افرادی که تا 85 سالگی زندگی میکنند و دو نسخه از APOE4 دارند، به این بیماری مبتلا میشوند.
اگر جهش آلزایمر را داشتیم قابل پیشگیری است؟
تغذیه و سبک زندگی بخش بسیار مهمی از پیشگیری برای افرادی با جهش APOE است. به عنوان مثال، APOE4 با مقاومت به انسولین در مغز مرتبط است و یک رژیم غذایی کم کربوهیدرات یا یک رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین برای افرادی با ژن APOE4 توصیه میشود. اگر سابقه تکرار این بیماری را در خانواده دارید و یا علاقمند هستید جهش ژنتیکی این بیماری را بررسی کنید حتما به مای ژن مراجعه کنید و آزمایش پیشگیری از آلزایمر را انجام دهید.
چه کسانی باید تست پیشگیری از آلزایمر انجام دهند؟
- افراد سالم، که در بین افراد خانواده سابقه ابتلا به انواع فراموشی و یا بیماری آلزایمر را داشتهاند .
- در صورتی که پزشک یا متخصص مغز و اعصاب به علت ضعف شناختی مشکوک به این بیماری باشد.
- افراد سالم و بدون سابقه خانوادگی، جهت بررسی دقیق و اقدامات مناسب برای پیشگیری از این بیماری.
کلام آخر
آلزایمر یکی از چالشهای بزرگ سلامت در جهان امروز است، اما با آگاهی و پیشگیری میتوان تأثیرات آن را کاهش داد. استفاده از روشهای علمی مانند آزمایشهای ژنتیکی، در کنار تغییرات مثبت در سبک زندگی، میتواند راهی موثر برای جلوگیری یا به تعویق انداختن این بیماری باشد. فعالیتهای بدنی منظم، تغذیه سالم، ترک سیگار و تمرینات ذهنی از جمله اقداماتی هستند که خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش میدهند. هرچه زودتر به این عوامل توجه کنیم، شانس بیشتری برای حفظ سلامت مغز و بهرهمندی از یک زندگی باکیفیت در سالهای سالمندی خواهیم داشت.
اطلاعات بیشتر تست آلزایمر را در اینجا بخوانید
برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان با ما تماس بگیرید.02188920257