کاهش درد پریود و پیشگیری از گرفتگی‌های قاعدگی:راهنمای جامع

درد پریود، که با عنوان دیسمنوره نیز شناخته می‌شود، بسیاری از زنان در سال‌های باروری خود را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حالی که درد پریود اغلب به عنوان بخشی طبیعی از قاعدگی تلقی می‌شود، درد شدید و مزمن ممکن است نشانه‌ای از شرایط سلامتی زمینه‌ای باشد که نیاز به توجه دارد. در این راهنمای جامع، علل درد قاعدگی، درمان‌های خانگی، توصیه‌های غذایی، درمان‌های پزشکی و نقش حیاتی در شناسایی و مدیریت شرایطی مانند اندومتریوز را مورد بحث قرار خواهیم داد. همچنین به جنبه‌های مهم دیگری مانند عفونت‌ها، کیست‌ها و درد قاعدگی در دوران بارداری خواهیم پرداخت.

 علت درد شدید دوران پریود

شایع‌ترین علت درد پریود، انقباض رحم است زیرا دیواره رحم خود را می‌ریزد. این انقباضات توسط پروستاگلاندین‌ها، مواد شیمیایی شبیه هورمون‌ها که در التهاب و درد نقش دارند، تحریک می‌شود. درد قاعدگی را می‌توان به دو نوع تقسیم کرد:

• دیسمنوره اولیه: قاعدگی دردناکی که ناشی از هیچ گونه بیماری زمینه‌ای نیست. این حالت بیشتر در زنان جوان‌تر شایع است و معمولاً با افزایش سن یا پس از زایمان بهبود می‌یابد.
• دیسمنوره ثانویه: قاعدگی دردناکی که ناشی از یک بیماری پزشکی مانند اندومتریوز، فیبروم‌های رحمی یا آدنومیوز است. این نوع درد اغلب زودتر در چرخه قاعدگی شروع می‌شود و بیشتر از دیسمنوره اولیه طول می‌کشد.

اندومتریوز چیست ؟

اندومتریوز یکی از مهم‌ترین علل دیسمنوره ثانویه است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بافتی مشابه بافت پوششی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند و منجر به درد شدید، به ویژه در دوران قاعدگی می‌شود. اندومتریوز می‌تواند هنگام رابطه جنسی، دفع مدفوع یا ادرار باعث درد شود.

سایر علل درد قاعدگی شامل موارد زیر است:

• فیبروم‌های رحمی:رشد فیبرم های غیرسرطانی در رحم، می‌تواند باعث خونریزی شدید و گرفتگی‌های دردناک شود.
• آدنومیوز: زمانی که لایه داخلی رحم به دیواره عضلانی آن نفوذ می کند، باعث قاعدگی‌های دردناک و شدید می‌شود.
• بیماری التهابی لگن (PID): عفونت باکتریایی دستگاه تناسلی زنان که معمولاً به دلیل عفونت‌های مقاربتی (STIs) ایجاد می‌شود که می تواند موجب درد شدید شود.

درمان‌های خانگی سریع برای کاهش درد پریود

برای بسیاری از زنان، درمان‌های خانگی ساده می‌تواند به طور مؤثری درد قاعدگی را کنترل کند. در حالی که این درمان‌ها ممکن است درد را به طور کامل از بین نبرند، اما می‌توانند تسکین قابل توجهی را فراهم کنند:

• درمان با گرما: استفاده از کیسه آب گرم، پد حرارتی یا بطری آب گرم بر روی پایین شکم می‌تواند درد را تسکین دهد.
• ورزش سبک: فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا و کشش، گردش خون را افزایش می‌دهند و اندورفین‌ها را آزاد می‌کنند که به عنوان مسکن‌های طبیعی عمل می‌کنند.
• چای‌های گیاهی: نوشیدن چای زنجبیل، بابونه یا نعناع می تواند به آرامش عضلانی و کاهش گرفتگی کمک کند.
• نوشیدن آب: نوشیدن آب کافی می‌تواند از نفخ جلوگیری کرده و درد قاعدگی را کاهش دهد.
• ماساژ: ماساژ پایین شکم با روغن هایی‌ مانند اسطوخودوس یا زیتون می‌تواند عضلات سفت شده را شل کرده و درد را تسکین دهد.

این درمان‌ها برای درد خفیف تا متوسط مؤثر هستند، اما ممکن است برای زنانی که به مشکلاتی مانند اندومتریوز یا فیبروم مبتلا هستند و به درمان تخصصی نیاز دارند، کافی نباشد.

علل درد زیردل و زیر شکم در خانم ها

علاوه بر درد پریود، درد زیر شکم می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله گرفتگی عظلات، عفونت‌ها و سایر شرایط سلامتی ایجاد شود. برخی از علل شایع عبارتند از:

• درد در هنگام تخمک‌گذاری:  برخی از زنان در هنگام تخمک‌گذاری دچار گرفتگی خفیفی می‌شوند که معمولاً در وسط سیکل قاعدگی رخ می‌دهد.
• عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs): عفونت‌های ادراری می‌توانند باعث درد شکم، سوزش هنگام ادرار و تکرر ادرار شوند.
• مشکلات گوارشی: مشکلاتی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، یبوست یا نفخ می‌تواند باعث ناراحتی شکمی شود.
• کیست‌های تخمدان: این ها کیسه‌های پر از مایع ای هستند که روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند، این کیست ها می‌توانند باعث درد شدید یا مبهم در پایین شکم شوند، به‌خصوص اگر پاره شوند.

برای زنانی که به اندومتریوز مبتلا هستند، درد مزمن شکم یک علامت بارز است که اغلب خارج از چرخه قاعدگی ادامه دارد. این درد می‌تواند به کمر یا ران‌ها نیز انتشار یابد و معمولاً با سایر علائمی مانند درد هنگام مقاربت یا حرکات روده همراه است.

 علائم کیست‌های رحم و تخمدان

کیست‌های رحمی، که اغلب به آن‌ها کیست‌های تخمدانی گفته می‌شود، می‌توانند در اندازه‌های مختلف باشند و ممکن است اگر علائمی ایجاد نکنند، نادیده گرفته شوند. با این حال، زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد لگن، به ویژه نزدیک قاعدگی یا هنگام رابطه جنسی
• نفخ یا احساس سنگینی در شکم
• درد هنگام مدفوع یا ادرار
• دوره‌های نامنظم یا تغییرات در جریان خون قاعدگی
• درد ناگهانی و شدید اگر کیست پاره شود یا باعث پیچش عروق خونی در تخمدان شود

زنان مبتلا به اندومتریوز در معرض خطر ابتلا به اندومتریوما یا کیست‌های “شکلاتی” هستند. این کیست‌ها از خون قاعدگی قدیمی پر شده و هنگامی که بافت اندومتریوز بر روی تخمدان‌ها رشد می‌کند، ایجاد می‌شوند. اندومتریوما می‌تواند باعث درد لگن قابل توجهی شود و ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد.

آیا عفونت‌ها می‌توانند باعث درد پریود شوند؟

عفونت‌ها می‌توانند درد قاعدگی را تشدید کنند یا باعث درد لگنی شوند که ممکن است با گرفتگی‌های قاعدگی اشتباه گرفته شوند. بیماری التهابی لگن (PID) یکی از علل اصلی درد قاعدگی مرتبط با عفونت است. اغلب ناشی از عفونت‌های مقاربتی درمان‌نشده مانند کلامیدیا یا گونوره است و می‌تواند منجر به درد مزمن، ایجاد زخم در لوله‌های فالوپ و ناباروری در صورت درمان نشدن شود.

علائم عفونت شامل موارد زیر است:

• درد شدید لگن یا پایین شکم
• ترشحات غیرطبیعی یا دارای بو از واژن
• درد در هنگام رابطه جنسی
• تب و لرز

ضروری است که برای درمان عفونت‌ها به پزشک مراجعه کنید.

 درد پریود در بارداری

اگرچه قاعدگی در دوران بارداری متوقف می‌شود، اما برخی از زنان ممکن است در مراحل اولیه بارداری دچار گرفتگی شوند؛ این گرفتگی ممکن است به دلیل کاشت جنین یا کشش رحم در حال رشد ایجاد شود. با این حال، گرفتگی شدید و خونریزی در دوران بارداری می‌تواند نشان‌دهنده عوارضی مانند حاملگی خارج رحم یا سقط جنین باشد و نیاز به مراجع فوری به پزشک دارد. برای زنانی که به اندومتریوز مبتلا هستند، بارداری ممکن است به طور موقت علائم را تسکین دهد، زیرا تغییرات هورمونی قاعدگی را سرکوب می‌کند. با این حال، درد مربوط به اندومتریوز ممکن است پس از زایمان یا در هنگام نوسانات هورمونی پس از زایمان بازگردد.

درد شدید قاعدگی: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

 اگر درد قاعدگی با خونریزی شدید، درد بین دوره‌ها یا سایر علائم نگران‌کننده همراه باشد، ضروری است که به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم هشداردهنده شامل موارد زیر است:

• دردی که بیشتر از معمول طول می‌کشد یا شدیدتر می‌شود
• دردی که با مسکن‌های معمولی بدون نسخه بهبود نمی‌یابد
• خونریزی بسیار شدید یا نامنظم
• درد زیاد در هنگام رابطه جنسی
• درد مداوم در ناحیه کمر و پا

 چه چیزهایی برای کاهش درد قاعدگی بخوریم؟

• غذاهای ضد التهابی: سبزیجات برگ‌دار، مرکبات، و غذاهای دارای ادویه های ضدالتهاب مانند زنجبیل، دارچین و زردچوبه به کاهش التهاب و گرفتگی کمک می‌کنند.
• غذاهای غنی از منیزیم: مکمل منیزیم به شل کردن عضلات و کاهش گرفتگی کمک می‌کند. غذاهای غنی از منیزیم شامل شکلات تلخ، اسفناج، بادام و آووکادو هستند.
• آبرسانی: نوشیدن آب فراوان و مصرف غذاهای آب‌دار می‌تواند به جلوگیری از نفخ و کاهش گرفتگی کمک کند.
• اجتناب از غذاهای التهابی: غذاهای فرآوری‌شده، خوارکی های نفاخ مانند حبوبات و بادمجان و محصولات لبنی می‌تواند درد قاعدگی را در زنان مبتلا به اندومتریوز تشدید کند.

مطالعات نشان می‌دهند که رژیم غذایی مبتنی بر گیاه یا رژیم کم‌کربوهیدرات (که انواع خاصی از کربوهیدرات‌ها را که می‌توانند باعث التهاب شوند را محدود می‌کند) ممکن است برای زنان مبتلا به اندومتریوز مفید باشد.

پرهیزهای دوران پریود

مواد غذایی که نباید مصرف کنید:

• غذاهای چرب و سرخ‌شده: موجب افزایش التهاب و تشدید درد می‌شوند.
• نمک زیاد: باعث احتباس آب و نفخ و تشدید دردهای شکمی می‌شود.
• قندهای افزوده و شیرینی‌جات: باعث افزایش سطح انسولین در خون و ایجاد التهاب در بدن و در نهایت منجر به نوسانات خلقی می‌شود.
• کافئین: کافئین موجود در قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، و شکلات می‌تواند منجر به انقباض عروق و افزایش فشار بر رحم شود، که دردهای پریودی را تشدید می‌کند و اضطراب و تحریک‌پذیری عصبی هم ایجاد می‌کند.
• لبنیات پرچرب: مصرف لبنیات باعث افزایش تولید پروستاگلاندین‌ها و در نهایت تشدید درد می شود.

کارهایی که نباید در هنگام پریود انجام دهید:

• فعالیت‌های سنگین بدنی: انجام فعالیت‌های سنگین ورزشی یا برداشتن اجسام سنگین می‌تواند درد را بدتر کند. در عوض، تمرینات سبک مانند پیاده‌روی یا یوگا می‌توانند به کاهش گرفتگی و بهبود روحیه کمک کنند.
• استرس و اضطراب: استرس می‌تواند سطح کورتیزول را در بدن افزایش دهد و این هورمون می‌تواند با افزایش درد قاعدگی و نوسانات خلقی همراه باشد. انجام تمرینات آرامش‌بخش مانند مدیتیشن، تنفس عمیق یا گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس کمک کند.
• مصرف بی‌رویه داروهای مسکن: هر چند داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد کمک کنند، اما مصرف بیش از حد یا استفاده مداوم از آن ها باعث مشکلات گوارشی و کبدی می شود.
• خواب نامنظم یا کم‌خوابی: باعث افزایش حساسیت به درد و بدتر شدن نوسانات خلقی در دوران پریود می شود.

 بهترین داروها برای کاهش درد قاعدگی

در ایران، مسکن‌های مختلفی برای تسکین درد قاعدگی موجود است: ۱. داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و نوع بسیار قوی تر آن مفنامیک اسید ۲. استامینوفن و استامینوفن کدئین‌دار ۳.  قرص‌های ضد بارداری ترکیبی: مانند یاسمین، ال دی (LD)، و اچ دی (HD) که به تنظیم یا کاهش درد قاعدگی کمک می‌کنند.

4. داروهای گیاهی: کپسول و قرص زنجبیل و چای بابونه و نعناع

در مجموع استامینوفن به عنوان ایمن‌ترین و کم عارضه ترین مسکن برای اکثر افراد در نظر گرفته می‌شود، به شرطی که در دوز توصیه‌شده مصرف شود. این دارو به ویژه گزینه خوبی برای افرادی است که مشکلات گوارشی یا نگرانی‌های کلیوی دارند. کلام آخر آگاهی و مدیریت صحیح دردهای قاعدگی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی زنان کمک کند. با توجه به عوامل مختلفی که بر شدت درد و علائم تأثیر می‌گذارند، هر زن به یک رویکرد شخصی برای کاهش درد نیاز دارد. از درمان‌های خانگی و تغییرات در رژیم غذایی گرفته تا مشاوره با پزشک درباره راه‌حل‌های پزشکی و دارویی. گزینه‌های متعددی برای تسکین این دردها درد وجود دارد. همچنین استفاده از تست‌های ژنتیکی تغذیه و ورزش مای ژن می‌تواند به کنترل بهتر شرایطی مانند اندومتریوز یا مشکلات هورمونی مرتبط با قاعدگی کمک کرده و بهترین برنامه غذایی و ورزشی را ارائه دهد. این تست‌ها می‌توانند راهکارهای موثرتری برای مدیریت درد فراهم کنند. شناخت علائم و مراجعه به موقع به پزشک، همراه با بهره‌گیری از ابزارهای نوین ژنتیکی، به زنان کمک می‌کند تا دوران قاعدگی خود را راحت‌تر و با درد کمتر پشت سر بگذارند. تماس با ما 02188920257