پیش دیابت؛ علائم، علت، درمان + رژیم مناسب

نویسنده و پژوهشگر: علیرضا شریفی

پیش دیابت وضعیتی است که در آن سطح گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی است، اما آنقدر بالا نیست که به عنوان دیابت تلقی شود. گاهی اوقات از آن به عنوان عدم تحمل گلوکز یا اختلال در قند خون ناشتا یاد می شود.

پیش دیابت یک علامت هشدار دهنده است که نشان می دهد دیابت ممکن است در آینده ایجاد شود. اگر اقدامی در جهت کنترل پیش دیابت صورت نگیرد، حدود 15 تا 30 درصد از افراد مبتلا به پیش دیابت در عرض 5 سال به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند.

انواع پیش دیابت

دو نوع پیش دیابت وجود دارد:

اختلال در قند خون ناشتا (IFG): زمانی رخ می دهد که سطح قند خون ناشتا بین 100-125 میلی گرم در دسی لیتر باشد. این بدان معناست که بدن قادر به تنظیم موثر سطح قند خون نیست، اما سطح قند خون هنوز به اندازه کافی بالا نیست که بتوان آن را دیابت تلقی کرد.
عدم تحمل گلوکز (IGT): زمانی رخ می دهد که سطح قند خون بین 140-199 میلی گرم در دسی لیتر دو ساعت پس از نوشیدن یک نوشیدنی غنی از گلوکز باشد. این بدان معنی است که بدن قادر به تنظیم گلوکز خون به طور موثر نیست، اما همچنان سطح قند خون هنوز به اندازه کافی بالا نیست که به عنوان دیابت شناخته شود.

علائم پیش دیابت

قبل از مطالعه به مقاله زیر مراجعه کنید:
چطور با انجام تست ژنتیک از دیابت فرار کردم!

پیش دیابت اغلب بدون علامت است. با این حال، برخی از افراد مبتلا به پیش دیابت ممکن است علائمی مشابه علائم دیابت را تجربه کنند:

تشنگی یا خشکی دهان حتی با مصرف منظم مایعات
تکرر ادرار به خصوص در شب
احساس خستگی حتی پس از خواب کافی
تاری دید یا مشکل در دید واضح
بهبود بریدگی ها و زخم ها در زمانی بیشتر از حد معمول
احساس بی حسی یا گزگز در دست یا پا

علل ابتلا به پیش دیابت

ترکیبی از عوامل ژنتیکی و شیوه زندگی که بر توانایی بدن در تنظیم سطح قند خون تأثیر می گذارند، در ابتلا به پیش دیابت موثرند:

مقاومت به انسولین
سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
چاقی و اضافه وزن به خصوص در ناحیه شکم
عدم فعالیت بدنی
سن بالا به ویژه پس از 45 سالگی
قومیت های خاص مانند آفریقایی-آمریکایی ها، اسپانیایی تبارها و بومیان آمریکایی
دیابت بارداری
رژیم غذایی ناسالم
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
مشکلات خواب مثل کمبود خواب یا خواب کم کیفیت

عوارض پیش دیابت

ابتلا به دیابت نوع 2
افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته
آسیب عصبی، بی حسی، گزگز و حتی از دست دادن حس در دست ها و پاها
مشکلات بینایی از جمله نابینایی
آسیب به کلیه ها
خستگی

تشخیص پیش دیابت

پیش دیابت معمولاً با استفاده از آزمایش خونی که سطح گلوکز خون را پس از یک شب ناشتا اندازه گیری می کند، تشخیص داده می شود. متداول ترین آزمایش خون برای تشخیص پیش دیابت، آزمایش هموگلوبین A1C (HbA1C) است که میانگین سطح قند خون را در 2 تا 3 ماه گذشته اندازه گیری می کند. سایر آزمایشات خونی که ممکن است برای تشخیص پیش دیابت مورد استفاده قرار گیرند شامل آزمایش گلوکز ناشتای پلاسما (FPG) و آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) است.

در اینجا معیارهای تشخیصی پیش دیابت بر اساس نتایج این آزمایشات آمده است:

HbA1C: اگر سطح HbA1C بین 5.7 تا 6.4 درصد باشد، پیش دیابت تشخیص داده می شود.
FPG: اگر سطح FPG بین 100 میلی گرم در دسی لیتر تا 125 میلی گرم در دسی لیتر باشد، پیش دیابت تشخیص داده می شود.
OGTT: پیش دیابت در صورتی تشخیص داده می شود که سطح قند خون 2 ساعته بین 140 میلی گرم در دسی لیتر و 199 میلی گرم در دسی لیتر باشد.

پیش دیابت در کودکان، به ویژه آن هایی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند، دیده می شود. معیارهای تشخیصی برای پیش دیابت در کودکان مانند بزرگسالان است، اما مقادیر مرجع برای سطح قند خون برای کودکان متفاوت است.

درمان پیش دیابت

پیش دیابت وضعیتی است که می توان آن را مدیریت کرد و از پیشرفت آن به دیابت نوع 2 جلوگیری کرد. در حالی که درمانی قطعی برای پیش دیابت وجود ندارد، اقداماتی وجود دارد که می توان برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن شروع دیابت انجام داد:

کاهش حداقل 5 تا 10 درصد از وزن بدن
رژیم غذایی سالم با محدود کردن قند، چربی اشباع شده و غذاهای فرآوری شده
ورزش منظم
ترک سیگار
مدیریت استرس
معاینات منظم و کنترل مرتب قند خون

سندروم متابولیک چیست و چه تاثیری بر پیش دیابت دارد؟

سندرم متابولیک مجموعه ای از شرایط است که با هم اتفاق می افتد و خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع 2 را افزایش می دهد. برای تشخیص سندرم متابولیک، فرد باید چند مورد از شرایط زیر را داشته باشد:

چاقی شکمی: چربی اضافی در ناحیه کمر که با دور کمر 40 اینچ یا بیشتر برای مردان و 35 اینچ یا بیشتر برای زنان مشخص می شود.
فشار خون بالا: فشار خون 130/85 میلی متر جیوه یا بالاتر، یا مصرف دارو برای فشار خون بالا.
قند خون بالا: سطح قند خون ناشتا 100 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر یا مصرف دارو برای قند خون بالا.
تری گلیسیرید بالا: سطح تری گلیسیرید 150 میلی گرم در دسی لیتر یا بالاتر، یا مصرف دارو برای تری گلیسیرید بالا.
کلسترول HDL پایین: سطح کلسترول HDL کمتر از 40 میلی گرم در دسی لیتر برای مردان و کمتر از 50 میلی گرم در دسی لیتر برای زنان، یا مصرف دارو برای کلسترول پایین HDL.

علت دقیق سندرم متابولیک به طور کامل شناخته نشده است، اما تصور می شود که به مقاومت به انسولین مربوط می شود که می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، اضافه وزن و عدم فعالیت بدنی باشد. سندرم متابولیک و پیش دیابت هر دو شرایطی هستند که ارتباط نزدیکی با هم دارند و می توانند تأثیر قابل توجهی بر یکدیگر داشته باشند.

پیش دیابتی ها چه بخورند؟

غذاهای کامل را انتخاب کنید.

روی خوردن غذاهای کامل که دارای مواد مغذی هستند، مانند میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین های بدون چربی و چربی های سالم تمرکز کنید.

قند و کربوهیدرات های تصفیه شده را محدود کنید.

نوشیدنی های شیرین، شیرینی ها، نان سفید، پاستا و برنج از این نوع کربوهیدارت ها هستند.

اندازه وعده ها را کنترل کنید.

خوردن بیش از حد غذا، حتی اگر سالم باشد، می تواند باعث افزایش سطح قند خون شود. از تکنیک‌های کنترل وعده‌ها، مانند اندازه ‌گیری غذا یا استفاده از بشقاب‌ های کوچک ‌تر، برای مدیریت اندازه وعده‌ ها استفاده کنید.

به طور منظم غذا بخورید.

خوردن وعده های غذایی و میان وعده های منظم در طول روز می تواند به ثابت نگه داشتن سطح قند خون کمک کند. سعی کنید هر روز در ساعات مشخصی غذا بخورید و از حذف وعده های غذایی خودداری کنید.

چربی های سالم را انتخاب کنید.

چربی های موجود در آجیل، دانه ها، آووکادو و روغن زیتون می توانند به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کنند.

مصرف کربوهیدرات ها را مديريت كنيد.

کربوهیدرات ها می توانند تاثیر قابل توجهی بر سطح قند خون داشته باشند، بنابراین نظارت بر مصرف کربوهیدرات بسیار مهم است.

صبحانه افراد پیش دیابتی

یک صبحانه سالم بخش مهمی از مدیریت پیش دیابت و تنظیم سطح قند خون است. در اینجا چند گزینه صبحانه که برای بیماران پیش دیابت توصیه می شود آورده شده است:

بلغور جو دوسر

بلغور جو دوسر منبع خوبی از فیبر است که می تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کند. سعی کنید بلغور جو دوسر را با شیر بادام شیرین نشده، دارچین و مقدار کمی توت یا آجیل برای طعم و مزه بیشتر درست کنید.

ماست یونانی

ماست یونانی سرشار از پروتئین است که می‌تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کرده و احساس سیری طولانی مدت ایجاد کند. ماست یونانی ساده و بدون شیرینی را انتخاب کنید و توت یا آجیل را برای طعم و مزه اضافه کنید.

تخم مرغ

تخم مرغ منبع خوبی از پروتئین و چربی های سالم است که می تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کند و احساس سیری را در شما حفظ کند. سعی کنید تخم مرغ همزده را با اسفناج و قارچ یا املت سبزیجات با آووکادو درست کنید.

نان تست غلات کامل

به جای نان سفید، نان سبوس دار را انتخاب کنید، زیرا غلات کامل فیبر بالایی دارند و می توانند به تنظیم سطح قند خون کمک کنند. نان تست خود را با آووکادو، کره آجیل یا مقدار کمی مربای کم شکر میل کنید.

اسموتی

اسموتی تهیه شده با شیر بادام شیرین نشده، اسفناج، انواع توت ها و یک پیمانه پودر پروتئین می تواند یک گزینه صبحانه سالم و راحت باشد. از افزودن ماست شیرین یا آبمیوه به اسموتی خودداری کنید، زیرا می تواند باعث افزایش قند خون شود.

سخن پایانی

همانطور که گفته شد، ابتلا به دیابت تحت تاثیر عوامل متعددی است که مهم ترین آن ها ژنتیک و سبک زندگی است. آزمایش تغذیه مای ژن با بررسی ژن های موثر در میزان حساسیت به کربوهیدرات ها، احتمال چاقی ژنتیکی و… رژیم غذایی مناسب و بهترین روش کاهش وزن برای شما را پیشنهاد می دهد تا با کمک آن بتوانید از ابتلا به پیش دیابت و دیابت جلوگیری کنید.