آیا غذاهای بدون گلوتن سالم ترند؟

وقتی داشتم وب گردی می کردم، به انواع پاستای بدون گلوتن برخورد کردم.

به خودم گفتم:«چه جالب»،. من عاشق پاستا هستم ولی هر بار که می‌خورم، احساس گناه می‌کنم. هر بار با شکمم مذاکره می‌کنم: «خیلی آرد پروسس شده در اون هست»، با فکر «گلوتن بده»، همیشه بعد از خوردن پاستا حس بدی دارم.

این بار با خودم فکر می‌کنم: « این پاستا بدون گلوتن‌ پس قطعا سالم‌تره».

پاستای بدون گلوتن را با پنیر فتا و گوجه‌فرنگی به سبک اینترنت پختم. فکر کردم که راز خوردن پاستای بدون گناه را کشف کرده‌ام تا اینکه یک قاشق از آن را به دهان بردم. خلاصه داستان: تمام جعبه به سطل زباله رفت. طعمش مثل مقوای خیس بود.

قبل از مطالعه این مطلب باید بدونید که :

یکی از آیتم های مورد بررسی در آزمایش ژنتیکی تغذیه مای ژن، حساسیت شما به گلوتن است که به دقت تعیین می شود

این مسئله باعث شد که از خودم بپرسم؛ چرا پاستای بدون گلوتن را بهتر می‌دانستم؟ چه چیزی باعث احساس گناه من نسبت به گلوتن می‌شود؟ این احساس بیشتر توسط اینترنت و فرهنگ غذایی الهام‌گرفته از سلبریتی‌ها شکل گرفته است که همیشه دارند داستان پاستای بدون گلوتن را برای کاهش وزن و غیره به ما تحمیل می‌کنند. ورزشکاران هم برای افزایش عملکرد خود، از محصولات حاوی گلوتن دوری می‌کنند.آیا واقعا گلوتن مضر و دشمن ما است؟

گلوتن چیست؟

 گلوتن یک نوع پروتئین است که در گندم و جو وجود دارد. این پروتئین‌ها برای گیاهان مفید هستند چون به آن‌ها کمک می‌کنند تا در مراحل بعدی رشد خود، مثل گل‌دهی و جوانه‌زنی، مواد غذایی لازم را ذخیره کنند.

اما برای برخی از افراد، گلوتن مشکل‌ساز است. این افراد به بیماری سلیاک مبتلا هستند یا بدنشان به گلوتن حساس است. وقتی آن‌ها گلوتن می‌خورند، روده‌ه کوچکشان التهاب پیدا می‌کند و ساختارهای ریزی که به جذب مواد غذایی کمک می‌کنند، خراب می‌شوند. این ساختارها به نام ویلی شناخته می‌شوند و شبیه به انگشتان کوچک هستند. برای جلوگیری از التهاب، افراد مبتلا به سلیاک باید از خوردن گلوتن پرهیز کنند.

گاهی بعضی از بیماری‌های دیگر هم با حذف گلوتن بهبود پیدا می‌کنند. مثلاً :

• اسکیزوفرنی
• آتوپی
• فیبرومیالژی
• اندومتریوز

البته دقیق نمی‌دانیم که چطور گلوتن با این بیماری‌ها رابطه دارد.

اما درصد کمی از جمعیت به بیماری سلیاک مبتلا هستند. تقریباً فقط ۱ درصد. با این حال، در سال‌های اخیر، خوردن غذاهای بدون گلوتن خیلی رایج شده است. علت این پدیده را محققان به تاثیر رسانه‌ها، بازاریابان و سلبریتی‌های معروف نسبت داده‌اند. آن‌ها با تبلیغات فراوان، مصرف غذاهای بدون گلوتن را ترویج کرده‌اند. اما شواهد علمی نشان می‌دهد که خوردن غذای بدون گلوتن برای کسانی که به گلوتن حساس نیستند، ممکن است عوارض منفی داشته باشد.

حساسیت به گلوتن پنهان چیست؟

 برخی از افراد به دلایل پزشکی باید از خوردن گلوتن پرهیز کنند. در آزمایش ژنتیک تغذیه و سلامتی مای‌ ژن هم یکی از مواردی که بررسی می‌شود، همین حساسیت به گلوتن است که افراد مشکوک به حساسیت را شناسایی میکند.

حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی(NCGS) یک اختلال است که در آن بدن نمی‌تواند گلوتن را که یک پروتئین در دانه‌هایی مانند گندم و جو است را به خوبی تحمل کند. این اختلال خطرناک نیست، اما ممکن است موجب مشکلاتی شود و بر روی زندگی روزمره تأثیر بگذارد. علائم حساسیت به گلوتن می‌تواند از مشکلات مربوط به دستگاه گوارش تا عوارض عصبی و حتی مشکلات پوستی باشد.

شایع‌ترین علائم مرتبط با حساسیت به گلوتن پنهان:

• درد شکم/درد معده
• نفخ
• اسهال
• یبوست
• سردرد
• مه مغزی
• درد مفاصل
• مشکلات پوستی
• خستگی
• کیست تخمدان و اندومتریوز

علائم معمولاً ساعت‌ها یا روزها پس از مصرف گلوتن ظاهر می‌شود، نه بلافاصله. اگر شما هم این علائم را دارید، ممکن است به علت حساسیت به گلوتن باشد. این حساسیت ژنتیکی است و با بررسی ژن های HLA DQ2.5 و HLA DQ8 در تست تغذیه و سلامت مای ژن بررسی می‌شود.

اما برای بقیه، رژیم بدون گلوتن ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد.

آیا رژیم بدون گلوتن مضر است؟

رژیم بدون گلوتن معمولاً کم فیبر است و می‌تواند سبب یبوست شود. همچنین، غذاهای فرآوری شده بدون گلوتن ممکن است کمبود آهن، روی، پتاسیم، ویتامین‌های گروه B و عناصر ردیفی داشته باشند. این کمبودها می‌توانند منجر به کاهش سطح هموگلوبین، ضعف عضلانی، خستگی، تغییرات خلق و خو، سردرد و مشکلات پوستی شوند.برای جلوگیری از این عوارض، باید در رژیم بدون گلوتن تعادل برقرار کرد. به جای استفاده از غذاهای بسته بندی شده بدون گلوتن، مصرف غذاهای طبیعی و سالم مثل میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، بادام‌زمینی، دانه‌های روغنی، گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات و غذاهای دریایی توصیه می‌شود. همچنین، باید از مکمل‌های غذایی استفاده کرد تا نیاز بدن به مواد مغذی را برطرف کرد.

آیا بدون گلوتن زندگی کردن سالم است؟

 برای برخی از افراد که به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن مبتلا هستند، خوردن گلوتن مضر است و حذف آن همراه با یک رژیم غذایی متعدل و سالم، بهبود چشمگیری در سلامتی ایجاد می‌کند. اما برای دیگران، رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است ناسالم باشد.

آیا دسرهای بدون گلوتن سالم‌تر هستند؟

 لیزا مالونی، متخصص تغذیه در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تگزاس می‌گوید: «دسرهای بدون گلوتن فقط برای کسانی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند یا حساسیت به گلوتن دارند، مناسب هستند. اما برای دیگران، این دسرها از نظر سلامتی تفاوت چندانی با دسرهای «عادی» ندارند. بلکه ممکن است حتی کالری و چربی بالاتری داشته باشند و باعث افزایش وزن شوند.

طرز تهیه چند دسر خوشمزه بدون گلوتن برای کسانی که به گلوتن حساسیت دارند.

آیا غذاهای بدون گلوتن گران هستند؟

غذاهای بدون گلوتن 2 تا 3 برابر قیمت بالاتری نسبت به غذاهای غلات حاوی گلوتن دارند. پژوهشگران می‌گویند: «برای افراد سالم که محصولات حاوی گلوتن را با غذاهای بدون گلوتن جایگزین می کنند، تفاوت های قابل توجه هزینه وجود دارد، اما غذاهای بدون گلوتن از نظر تغذیه ای فایده اضافی ندارند».

آیا رژیم غذایی بدون گلوتن برای همه سودمند است؟ روبرت شمرلینگ، پزشکی و استاد دانشگاه هاروارد، در مقاله ای در سایت هاروارد هلث نوشت: «شواهد قانع کننده ای وجود ندارد که نشان دهد رژیم غذایی بدون گلوتن برای افرادی که بیمار سلیاک نبوده و حساسیت به گلوتن ندارند، سلامت را بهبود می بخشد یا از بروز بیماری جلوگیری می کند.»

منابع:

https://www.beyondceliac.org//

https://www.health.harvard.edu/