نوشیدن روزانه یک نوشیدنی الکلی (۱۰ گرم الکل) خطر سرطان پستان را ۷ تا ۱۰٪ افزایش می‌دهد. با سه نوشیدنی در روز، این خطر به ۳۰ تا ۵۰٪ می‌رسد. الکل سطح استروژن را بالا برده و به DNA آسیب می‌زند.
از هر ۸ زن، یک نفر ممکن است در طول زندگی خود با خطر ابتلا به سرطان سینه مواجه شود. این بیماری نتیجه ترکیبی از ژنتیک، سبک زندگی و عوامل محیطی است. آگاهی از عوامل خطر و راه‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا کمک کند.
این مقاله به بررسی دقیق عوامل مؤثر بر سرطان پستان، از ژن‌ها تا عادات روزمره، و ارائه راهکارهای علمی برای پیشگیری می‌پردازد. چه در سنین جوانی باشید یا میانسالی، این اطلاعات برای هر زنی کاربردی است.
خطر ابتلا به سرطان سینه با بالا رفتن سن، به‌ویژه پس از ۵۰ سالگی، افزایش می‌یابد. حدود ۷۷٪ موارد پس از یائسگی تشخیص داده می‌شوند، احتمالاً به‌دلیل تماس طولانی با هورمون استروژن.
احتمال ارثی بودن سرطان سینه را باید با بررسی ژنتیک فرد مشخص کرد. جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 احتمال بروز بیماری سینه را تا ۷۲٪ بالا می‌برد. ژن‌های دیگر مانند PALB2، CHEK2، ATM و TP53 نیز تأثیر دارند. سندرم‌های نادر مانند لی-فرومنی یا کاودن خطر را افزایش می‌دهند.
برای بررسی جهش های ژنتیکی سرطان در خود، آزمایش ژنتیکی سرطان سینه و تخمدان مای ژن را به دلیل دقت بالا، زمان جواب دهی کم و مشاوره دقیق به شما توصیه میکنیم
وجود یک خویشاوند درجه‌یک مبتلا به سرطان پستان، خطر را دو برابر میکند. اگر بیش از یک نفر یا ابتلای زودهنگام (زیر ۵۰ سال) در خانواده باشد، این خطر تا سه برابر می‌شود. ابتلای مردان در خانواده ممکن است نشان‌دهنده جهش BRCA باشد.
زنانی که پیش‌تر به سرطان سینه مبتلا بوده‌اند، ۳ تا ۴ برابر بیشتر در معرض بازگشت بیماری هستند. تغییرات غیرسرطانی مانند هیپرپلازی مجرایی یا سرطان لوبولی درجا خطر را ۴ تا ۱۱ برابر افزایش می‌دهند.
حدود ۴۰ تا ۵۰٪ زنان پستان‌های متراکم دارند که خطر ابتلا به تومور سینه را تا ۶ برابر بالا می‌برد. این وضعیت تشخیص در ماموگرافی را دشوارتر میکند.
زنان یهودی اشکنازی بیشتر در معرض جهش BRCA هستند (۱ در ۴۰). زنان سیاه‌پوست نیز به نوع تهاجمی‌تر (سه‌گانه منفی) مستعدترند.
بر اساس آخرین داده‌های ثبت‌شده، استان‌های تهران، اصفهان، یزد، گیلان، البرز بالاترین میزان بروز سرطان پستان را نسبت به جمعیت زنان دارند!
قاعدگی پیش از ۱۲ سالگی یا یائسگی پس از ۵۵ سالگی، به‌دلیل تماس طولانی‌تر با استروژن، خطر سرطان سینه را ۱۰ تا ۲۰٪ افزایش می‌دهد.
زنان با قد بیش از ۱۷۰ سانتی‌متر حدود ۲۰٪ بیشتر در معرض خطر هستند، احتمالاً به‌دلیل تأثیر هورمون رشد در کودکی.
ابتلا به سرطان‌هایی مانند تخمدان یا آندومتر به‌دلیل شباهت‌های هورمونی یا ژنتیکی، خطر بیماری سینه را افزایش می‌دهد.
پس از یائسگی، چاقی خطر تومور سینه را ۳۰ تا ۶۰٪ افزایش می‌دهد، زیرا چربی بدن استروژن تولید میکند. پیش از یائسگی، تأثیر آن پیچیده‌تر است.
زنان کم‌تحرک ۲۰ تا ۲۵٪ بیشتر در معرض خطر هستند. فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی سریع یا یوگا (۳۰ تا ۶۰ دقیقه، ۵ روز در هفته) خطر را کاهش می‌دهد.
درمان جایگزینی هورمونی ترکیبی (استروژن و پروژسترون) خطر سرطان سینه را تا ۷۵٪ افزایش می‌دهد. درمان فقط با استروژن نیز خطر را ۲۰ تا ۳۰٪ بالا می‌برد. این خطر پس از قطع .مصرف کاهش می‌یابد
مصرف زیاد چربی‌های اشباع‌شده (گوشت قرمز، فست‌فود) و کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها (سبزیجات، میوه‌ها) خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
رژیم‌های پرقند سطح انسولین را بالا برده و ممکن است رشد سلول‌های سرطانی را تحریک کنند (۱۰ تا ۱۵٪ افزایش خطر).
استرس مداوم با افزایش کورتیزول، تعادل هورمونی را مختل کرده و خطر را تا ۱۵٪ بالا می‌برد.
کار شیفت شب (بیش از ۱۰ سال) با کاهش ملاتونین، خطر سرطان پستان را ۳۰ تا ۴۰٪ افزایش می‌دهد. بیداری تا دیروقت نیز اثر مشابهی دارد.
سطح پایین ویتامین D (زیر ۲۰ نانوگرم/میلی‌لیتر) خطر را دو برابر میکند. دریافت آن از نور خورشید یا مکمل‌ها محافظت‌کننده است.
مصرف بیش از ۵ فنجان قهوه روزانه ممکن است خطر را در برخی انواع تومور سینه اندکی افزایش دهد، اما نتایج قطعی نیست.
مشاغلی مانند خشک‌شویی، تکنسین رادیولوژی و صنایع رنگ و نساجی به‌دلیل تماس با مواد شیمیایی خطر را افزایش می‌دهند.
فاصله کوتاه (زیر ۲ سال) ممکن است خطر را اندکی افزایش دهد، اما شواهد قطعی نیست.
عدم تعادل باکتری‌های روده ممکن است خطر بیماری سینه را ۱۰ تا ۱۵٪ افزایش دهد.
| راهکار | توضیح | تأثیر در کاهش خطر |
|---|---|---|
| بررسی ژنتیکی | انجام آزمایش ژنتیکی (مانند BRCA1، BRCA2) برای افراد با سابقه خانوادگی قوی، به‌منظور غربالگری زودهنگام یا اقدامات پیشگیرانه. | تا ۹۰٪ کاهش خطر در موارد پرخطر. |
| رژیم غذایی سالم | افزایش مصرف سبزیجات صلیبی (بروکلی، کلم‌پیچ)، امگا-۳ (ماهی سالمون، دانه کتان) و فیبر؛ کاهش چربی‌های ترانس و گوشت‌های فرآوری‌شده. | کاهش التهاب و خطر کلی (درصد دقیق ذکر نشده). |
| فعالیت بدنی | ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه ورزش متوسط (پیاده‌روی، شنا) یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید در هفته. | ۲۰ تا ۳۰٪ کاهش خطر. |
| کاهش مصرف الکل | محدود کردن الکل به ۳ تا ۴ نوشیدنی در هفته، حتی شراب قرمز. | کاهش خطر مرتبط با استروژن (درصد دقیق ذکر نشده). |
| کنترل وزن | حفظ BMI بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹، به‌ویژه پس از یائسگی. | ۱۵ تا ۲۰٪ کاهش خطر با کاهش ۵ تا ۱۰٪ وزن. |
| ترک سیگار | ترک کامل سیگار در هر سنی، با مشاوره یا درمان‌های جایگزین. | پس از ۱۰ سال، خطر به سطح غیرسیگاری‌ها نزدیک می‌شود. |
| بهبود خواب | خواب ۷ تا ۹ ساعت در محیط تاریک، کاهش نور آبی (نمایشگرها) پیش از خواب. | افزایش ملاتونین و کاهش خطر (تا ۳۰ تا ۴۰٪ در شیفت شب). |
| غربالگری منظم | ماموگرافی سالانه از ۴۰ سالگی، معاینه ماهانه پستان توسط خود فرد و معاینه سالانه توسط پزشک. | تشخیص زودهنگام، افزایش شانس درمان (درصد دقیق ذکر نشده). |
| احتیاط در مصرف هورمون‌ها | استفاده کوتاه‌مدت (کمتر از ۵ سال) از هورمون‌درمانی جایگزین یا روش‌های غیردارویی برای یائسگی. | (تا ۷۵٪ در HRT ترکیبی). |
| کاهش تماس با آلاینده‌ها | استفاده از ظروف شیشه‌ای، آب تصفیه‌شده و لوازم آرایشی طبیعی برای کاهش تماس با مواد مختل‌کننده هورمون. | کاهش خطر تا ۱۵ تا ۲۰٪ مرتبط با آلاینده‌ها. |
| سلامت روان | تمرین مدیتیشن، یوگا یا تای‌چی برای کاهش استرس و التهاب مزمن. | کاهش خطر تا ۱۵٪ مرتبط با استرس. |
| پرهیز از باورهای نادرست | نادیده گرفتن شایعات بدون پشتوانه علمی مثل ارتباط سوتین فنردار یا مام ضدعرق با سرطان سینه. | تمرکز روی عوامل اثبات‌شده، بهبود تصمیم‌گیری. |
تفاوت بین آمپول های لاغری بسیار زیاد است. ما به هیچ وجه کاهش وزن به این شیوه را توصیه نمیکنیم مگر با تجویز پزشک فرد و در صورتیکه bmi بالای 40 باشد.
در این مقاله، از عواملی که خطر سرطان سینه رو بالا می‌برند حرف می‌زنیم و راه‌های ساده و علمی برای پیشگیری رو بهت نشون می‌دیم!
تهران ولیعصر ایرنا پلاک 41
آزمایشگاه ژنتیک پزشکی دکتر زینلی
