تیروئید یک غده پروانه ای شکل کوچک است که در پایین گردن شما درست زیر سیب آدم قرار دارد. غده تیروئید از طریق هورمون هایی که تولید میکند تقریباً بر تمام فرآیندهای متابولیک بدن شما تأثیر میگذارد. هورمون های تیروئید بسیار مهم هستند آنها به کنترل رشد، ترمیم سلولی و متابولیسم کمک میکنند.
در ادامه اطلاعات کاملی در مورد علل ایجاد دو بیماری تیروئید ی شایع کمکاری و پرکاری تیروئید صحبت میکنیم و اینکه رژیم غذایی مناسب برای این افراد چه باید ها و نباید هایی را شامل میشود و در نهایت این بیماری ها چطور تشخیص داده میشنود.
بیماریهای تیروئید به دلایل متفاوتی میتواند ایجاد شود، مانند:
در صورتی که سطح هورمون تیروئید پایین باشد، غده تیروئید سیگنالی به نام هورمون محرک تیروئید (TSH) از غده هیپوفیز دریافت میکند و هورمون های تیروئید را در جریان خون آزاد میکند.
گاهی اوقات، غده تیروئید هورمون های تیروئیدی را ترشح نمیکند، حتی زمانی که TSH زیادی وجود دارد. این کم کاری تیروئید اولیه و شایع ترین نوع کم کاری تیروئید نامیده میشود. تقریباً 90 درصد از کم کاری تیروئید اولیه ناشی از تیروئید هاشیموتو است، یک بیماری خود ایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به غده تیروئید شما حمله میکند. کم کاری تیروئید اولیه میتواند به دلیل کمبود ید، اختلال ژنتیکی، مصرف برخی داروها همچون داروهای درمان پرکاری تیروئید یا بیماری قلبی و جراحی بخشی از تیروئید نیز باشد.
در موارد دیگر، غده تیروئید TSH کافی دریافت نمیکند. این اتفاق زمانی میافتد که غده هیپوفیز به درستی کار نمیکند و به آن کم کاری تیروئید ثانویه می گویند
شرایط مختلفی میتواند باعث پرکاری تیروئید شود. بیماری گریوز، یک اختلال خود ایمنی و شایع ترین علت پرکاری تیروئید است (70%) که باعث تحریک بیش از حد آنتی بادیها تیروئید برای ترشح هورمون میشود. بیماری گریوز در زنان و در سنین کمتر از 40 سال بیشتر از مردان رخ میدهد و در خانواده هایی که بستگان دارای این بیماری هستند شایعتر است همین مساله نشان دهنده ریشه ژنتیکی در این بیماری است.
پرکاری تیروئید میتواند به دلایل دیگری نیز رخ دهد. مواردی همچون التهاب تیروئید یا تیروئیدیت، وجود تومورهای خوش خیم تیروئید یا غده هیپوفیز یا تومورهای تخمدان یا بیضه و مصرف بیش از حد ید یا تیروکسین(T4) معمولا از طریق غذا، مکملهای غذایی یا دارو.
علائم و نشانه های کم کاری تیروئید بسته به شدت کمبود هورمون متفاوت است. مشکلات به آرامی و اغلب در طی چند سال ایجاد میشوند. در ابتدا ممکن است به سختی متوجه علائم کم کاری تیروئید مانند خستگی و افزایش وزن شوید. یا آنها را به افزایش سن نسبت دهید. اما به مرور زمان مشکلات آشکارتری ایجاد میکند. علائم و نشانه های کم کاری تیروئید میتواند شامل موارد زیر باشد:
جالب است بدانید که صرف نظر از علائم تیروئید کم کار در زنان که همانند مردان است، که کم کاری تیروئید زنان را بیشتر از مردان مبتلا میکند و معمولاً افراد بالای 60 سال را مبتلا میکند، اما میتواند در هر سنی شروع شود. در واقع از هر 8 زن 1 نفر در طول زندگی خود به کم کاری تیروئید مبتلا میشود.
کم کاری تیروئید ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی ایجاد نکند ولی با گذشت زمان در صورتی که کم کاری تیروئید درمان نشود میتواند باعث مشکلات متعددی مانند مشکلات گوارشی، چاقی، درد مفاصل، ناباروری و بیماری قلبی شود.
کم کاری تیروئید حرکت غذا از طریق معده و روده را کند میکند. کندی هضم میتواند منجر به علائمی مانند سوزش سر دل، یبوست و نفخ شود.
یبوست مشکلی شایعی است و یکی از علل بروز آن میتواند کم کاری تیروئید باشد. کم کاری تیروئید بسیاری از سیستم های بدن از جمله هضم و دفع را کند میکند و به دنبال آن فرد را دچار یبوست مزمن میکند.
همانطور که غذا در روده بزرگ شما حرکت میکند، آب موجود در آن جذب شده و مواد زائد به صورت مدفوع باقی میماند. عضلات روده بزرگ منقبض میشوند تا مدفوع را از طریق روده به سمت راست روده حرکت دهند. در این مسیر آب همچنان جذب میشود تا مدفوع جامدتر شود. در این شرایط اگر روده بزرگ شما به اندازه کافی قوی منقبض نشود که به عنوان کاهش تحرک روده شناخته میشود، مواد زمان بیشتری در روده باقی میمانند و آب بیش از حد از آن جذب میشود
برای رفع این مشکل باید درمان تیروئید کم کار را شروع کنید.در کنار آن مصرف فیبر و مایعات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید و بیشتر ورزش انجام دهید. اگر این راهکارها کارساز نبود از پزشک خود در مورد امکان مصرف ملین ها مشاوره بگیرید.
همانطور که گفته شد افراد مبتلا به کم کاری تیروئید هورمون تیروئید کمتری تولید میکنند. این بدان معناست که آنها متابولیسم کندتری دارند و در زمان استراحت کالری کمتری میسوزانند. به همین دلیل این افراد اغلب احساس سردی و خستگی میکنند و به راحتی وزن اضافه میکنند و کاهش وزن برایشان دشوارتر میشود.
اگر اخیرا کم کاری تیروئید برای شما تشخیص داده شده است، نگران نباشید و بدانید درمان آن ساده، بی خطر و موثر است. اکثر درمان‌ها شامل اضافه کردن میزان مورد نیاز هورمون به صورت مصنوعی میباشد. این هورمون‌ها جایگزین چیزی میشوند که بدن شما به خودی خود تولید نمیکند و به بازگشت عملکردهای بدن به حالت عادی کمک میکند. درکنار درمان مشکل تیروئید خود همانطور که گفته شد اکثر افراد دارای تیروئید کم کار دارای اضافه وزن هستند پس باید به فکر کاهش وزن نیز بود. اما چطور؟
اگر با وجود مشکل کم کاری تیروئید حفظ وزن ایده آل برایتان دشوار است، تمرینات هوازی با شدت متوسط یا با شدت بالا را امتحان کنید، تمریناتی مانند پیاده روی سریع، دویدن. تحقیقات نشان داده اند که این ورزشها به افزایش سطح هورمون تیروئید کمک میکند و به نوبه خود میتواند باعث سرعت بخشیدن به متابولیسم شود.
افزایش مصرف پروتئین نیز میتواند برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید در راستای کاهش وزن مفید باشد. تحقیقات نشان داده است که رژیمهای غذایی با پروتئین بالاتر نیز به افزایش سرعت متابولیسم شما کمک میکند.
افراد دارای کم کاری تیروئید باید برخی موارد را از رژیم غذایی خود حذف و برخی دیگر را به مقدار مناسب به آن اضافه کنند.
ماده مغذی که برای سلامت تیروئید مهم هستند شامل:
ید یک ماده معدنی ضروری برای ساخت هورمونهای تیروئید است. بنابراین، افراد مبتلا به کمبود ید در معرض خطر کم کاری تیروئید هستند.
اگر کمبود ید دارید، نمک سفره یددار را به وعده های غذایی خود اضافه کنید یا غذاهای غنی از ید مانند جلبک دریایی، ماهی، لبنیات و تخم مرغ بیشتر مصرف کنید. لزومی به مصرف مکمل های ید نیست چراکه مقدار ید مورد نیاز بدن به راحتی از طریق رژیم غذایی قابل دریافت است. البته باید توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد آن ید نیز برای تیروئید مضرر است.
سلنیوم به فعال کردن هورمون های تیروئیدی کمک میکند. به علاوه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و غده تیروئید را در برابر آسیب رادیکالهای آزاد محافظت میکند.
افزودن غذاهای غنی از سلنیوم شامل ماهی تن، ساردین، تخم مرغ، گوشت بوقلمون، مرغ وگاو، قارچ و حبوبات به رژیم غذایی بهترین راه تامین آن است. از مصرف مکمل سلنیوم بدون تجویز پزشک خودداری کنید چرا که سلنیوم در مقادیر زیاد میتواند سمی باشد.
روی مانند سلنیوم به فعالسازی هورمون های تیروئید کمک میکند. همچنین در تنظیم هورمون TSH نیز نقش دارد، TSH هورمونی که دستور آزادسازی هورمونهای تیروئید را صادر میکند.
اگر کم کاری تیروئید دارید، سعی کنید غذاهای غنی از روی مانند صدف، گوشت گاو و مرغ بیشتر مصرف کنید.
خوشبختانه نیازی نیست که از مواد غذایی بسیاری صرف نظر کنید. ماده مغذی که به سلامت افراد مبتلا به کم کاری تیروئید آسیب میرساند و در عملکرد طبیعی غده تیروئید اختلال ایجاد کنند شامل:
افراد مبتلا به کم کاری تیروئید که مشکل کمبود ید دارند باید مصرف این مواد را محدود کنند یا آن ها را پخته مصرف کنند.
این افراد از مصرف مواد غذایی فراروی شده نیز باید اجتناب کنند چرا که شامل مقدار زیادی کالری هستند و منجر به افزایش وزن میشوند.
نوشیدنی هایی مانند قهوه، چای سبز و الکل میتواند باعت تحریک غده تیروئید شود.
اگر کم کاری تیروئید درمان نشود میتواند مشکلات جدی ایجاد کند و در صورت عدم اقدام برای درمان این علائم و خطرات به مرور زمان شدیدتر میشود. این مشکلات شامل:
زمانی اصطلاح پرکار به تیروئید اطلاق میشود که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند. پرکاری تیروئید میتواند متابولیسم بدن شما را تسریع کند و باعث کاهش وزن ناخواسته و ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. علائم پرکاری تیروئید طوری است که ممکن است پزشک را گمراه و تشخیص را دشوار سازند. همچنین میتواند انواع مختلفی از علائم و نشانه ها را ایجاد کند، از جمله:
هورمون تیروئید به تنظیم متابولیسم کمک میکند به این معنی میزان انرژی که بدن برای حفظ عملکرد خود مصرف میکند نیز تأثیر میگذارد. در بیشتر موارد، هورمون تیروئید اضافی با سوزاندن انرژی بیشتر در حالت استراحت همراه است. بنابراین کاهش وزن یکی از علائم رایج پرکاری تیروئید است.
افراد مبتلا به پرکاری تیروئید نیز همچون کم کاری آن باید از مصرف برخی مواد اجتناب و مصرف برخی دیگر از مواد را در الویت غذایی خود قرار دهند.
مصرف برخی مواد که برای سلامت کلی تیروئید لازم هستند در هر دو وضعیت کم کاری و پرکاری تیروئید ضروریست. موادی مثل سلنیوم، روی.
غذاهای غنی از سلنیوم به متعادل کردن سطح هورمون تیروئید، جلوگیری از آسیب و محافظت از تیروئید در برابر بیماری کمک میکنند. منابع غذایی حاوی مقادیر قابل قبول سلنیوم عبارتند از قارچ، ماهی، گوشت گاو و بره، مرغ و بوقلمون، برنج قهوه ای، سبوس جو دوسر، تخمه آفتابگردان و دانه چیا.
این ماده معدنی به حفظ سلامت سیستم ایمنی و تیروئید کمک میکند. مواد غذایی همچون گوشت گاو و بره، نخود، پودر کاکائو، قارچ، دانه کدو تنبل و بادام هندی حاوی مقادیر قابل توجهی از این ماده هستند.
آهن در بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن از جمله سلامت تیروئید نقش دارد. سطوح پایین آهن با پرکاری تیروئید مرتبط است. بنابراین در صورت پرکاری تیروئید مواد غذاهایی دارای آهن مانند لوبیا، سبزیجات برگ سبز، عدس، آجیل، مرغ و بوقلمون، گوشت قرمز و غلات کامل را بیشتر مصرف کنید.
پرکاری تیروئید میتواند باعث ضعیف شدن استخوانها شود بنابراین تراکم استخوان باید مجدد ترمیم و حفظ شود. برای این منظور مصرف ویتامین دی و کلسیم ضروری است. کلسیم در غذاهایی همچون اسفناج، لوبیا سفید، کلم پیچ، بامیه فراوان است. ویتامین دی نیز در جگر، قارچ، ماهیهای چرب یافت میشود. به علاوه میتوانید از مکملهای غذایی نیز استفاده کنید.
سبزیجات کلمی مانع استفاده کامل تیروئید از ید میشود و تیروئید را از استفاده از ید بازمیدارند. بنابراین این سبزیجات برای پرکاری تیروئید مفید هستند.
برخی از ادویه ها دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی هستند که به حفظ تعادل عملکرد تیروئید کمک میکند. زردچوبه، فلفل سبز و فلفل سیاه گزینه هایی هستند که میتوانید به تمام وعده غذایی خود اضافه کنید.
مصرف مقادیر بسیار بالای ید باعث ایجاد پرکاری تیروئید و یا وخیم کردن شرایط بیماری میشود. هر قاشق چای خوری نمک یددار حاوی 304 میکروگرم ید است و مقدار توصیه شده نمک روزانه 150 میکروگرم است یعنی چیزی حدود نصف قاشق چای خوری. باید این را نیز در نظر بگیرید که برخی از مواد غذایی دارای مقادیر بالایی ید هستند و بهتر است از مصرف آن اجتناب شود همچون گوشت و گیاهان دریایی، زرده تخم مرغ، پنیر، شیر و لبنیات.
گلوتن در برخی از افراد به واسطه ایجاد التهاب باعث آسیب به تیروئید میشود. تحقیقات نشان داده اند که بیماریهای خودایمنی تیروئید در افراد مبتلا به سلیاک بیشتر است هر چند دلیل این مساله هنوز مشخص نیست.
به نظر میرسد سویا بر داروهای درمان پرکاری تیروئید تداخل ایجاد میکند و بنابراین بهتر است از مصرف آن خودداری کنید.
مواد غذایی و نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند شکلات، قهوه و چای میتوانند علائم پرکاری را شدت بخشند و باعث تشدید برخی علائمی همچون افزایش استرس و اظطراب و ضربان قلب شوند. بنابراین بهتر است نوشیدنی های دیگر را جایگزین نوشیدنی های با کافئین بالا کنید.
مشکلات قلبی
بیماری قلبی یکی از جدیترین عوارض پرکاری تیروئید است و میتواند منجر به ضربان قلب بالا، اختلال ضربان قلب و نارسایی قلبی شود.
پوکی استخوان
استحکام استخوان های شما تا حدی به مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در آنها بستگی دارد و مقادیر بالای هورمون تیروئید مانع ترکیب کلسیم در استخوان ها میشود.
مشکلات چشمی
نوعی بیماری خود ایمنی در ارتباط با تیروئید به نام Graves’ ophthalmopathy است که در آن افراد مبتلا دچار مشکلات چشمی از جمله برآمدگی، قرمزی یا تورم چشم ها، حساسیت به نور و تاری یا دوبینی میشوند. مشکلات شدید چشمی میتواند حتی منجر به از دست دادن بینایی شود.
پوست قرمز و متورم
در موارد نادر، ابتلا به بیماری گریور بر روی پوست تأثیر میگذارد و باعث قرمزی و تورم اغلب در ساق پا میشود.
تیروتوکسیک(Thyrotoxic)
تشدید ناگهانی علائم پرکاری تیروئید منجر به تب، نبض سریع و حتی هذیان میشود. اگر این اتفاق افتاد باید مراقبت های پزشکی فوری برای فرد صورت بگیرد.
بررسی بالینی بیمار اولین مرحله از آزمایشات بررسی تیروئید است که توسط متخصص صورت میگیرد. در مرحله بعد در صورت مشاهده موارد غیر طبیعی پزشک دستور انجام ازمایش خون را میدهد. آزمایش خون میتواند شامل بررسی مقادیر هورمون محرک تیروئید (TSH)، تیروکسین (T4)، تری یدوتیرونین(T3) و آنتی بادی تیروئید باشد.
دقت داشته باشید که مکملهای حاوی بیوتین میتواند منجر به گزارش نتایج اشتباه شود. پس در صورتی که مکملهای مو و ناخن یا مولتی ویتامین مصرف میکنید به پزشک خود اطلاع دهید و در صورت لزوم چند روز قبل از انجام ازمایش از مصرف آن خودداری کنید.
اگر نتایج آزمایش خود احتمال وجود بیماری تیروئیدی را نشان داد پزشک یک یا چند تست تشخیصی دیگر را تجویز میکند.
سونوگرافی پرکاربرد ترین تست تکمیلی است. برای بررسی احتمال سرطانی بودن غده تیروئید.
اسکن تیروتید برای بررسی سایز، ظاهر و موقعیت غده تیروئید صورت میگیرد و با تزریق ید رادیو اکتیو و سپس تصویر برداری از ناحیه گردن انجام میشود تا میزان جذب ید ثبت گردد. در افراد دارای پرکاری تیروئید این غده به وضوع دیده خواهد شد.
آزمایش جذب ید رادیواکتیو که آزمایش جذب تیروئید نیز نامیده می شود، در این تست به فرد یک قرص رادیواکتیو یددار داده میشود میزان ید جذب شده توسط غده تیروئید توسط یک دستگاه سنجیده میشود. این تست در افراد دارای پرکاری تیروئید جذب بالایی را نشان خواهد داد.
قبل از مطالعه خلاصه به مقاله زیر مراجعه کنید:
آشنایی با علل و علایم بیماری های تیروئید
کم کاری و پرکاری تیروئید به ترتیب به دلیل کمبود یا عدم دسترسی هورمون های تیروئیدی و دسترسی بیش از حد به این هورمون ها ایجاد میشوند.
علائم متنوعی را میتوان به این دو بیماری نسبت داد و این علائم به مرور افزایش مییابند. با توجه به اینکه دلیل اصلی ایجاد علائم تغییر در متابولیسم بدن است خستگی و تغییر وزن از جمله علائم هر دو بیماری است.
آزمایشات مختلفی برای تشخیص و بررسی دقیق بیماری وجود دارد شامل آزمایش خون، سونوگرافی، اسکن و بررسی جذب.
رعایت رژیم غذایی مناسب در درمان این دو بیماری بسیار اهمیت دارد. ید نقش کلیدی در تولید هورمونهای تیروئید بازی میکند. یک رژیم غذایی کم ید باعث کاهش هورمون تیروئید و پر ید باعث افزایش آن میشود. سلنیوم و روی نیز در هر صورت باید به مقدار مناسب مصرف شود. سبزیجات کلمی جزو ممنوعیتهای غذایی در کم کاری تیروئید است در حالی که در پرکاری تیروئید توصیه میشود.
شیوع این بیماری در زنان بسیار بیشتر از مردان است ولی روش درمان ساده و موثری دارد.
https://www.niddk.nih.gov/
https://www.healthdirect.gov.au/
https://www.healthline.com/
فهرست مطالب سالانه ۴.۵ میلیون نفر در جهان بر اثر سرطان فوت میکنند که نزدیک به 50% درصد از آنها به عوامل رفتاری مانند سیگار
فهرست مطالب در دنیای امروز، شمارش کالری به عنوان یکی از محبوب‌ترین روش‌های کاهش وزن شناخته میشود. با این حال، این روش به همان اندازه
تست ژنتیکی مای ژن
یک تست برای یک زندگی
