همه چیز در مورد برنزه شدن که باید بدانید

با فرا رسیدن فصل تابستان تب برنزه کردن پوست نیز بین مردم به خصوص جوانان داغ میشود. بسیاری به دنبال سریعترین روشهای برنزه کردن هستند و برخی در جستجوی راهی بی خطر چرا که قطعا همه ما حداقل یک بار در مورد مضرات سولار بدن یا به طور کلی برنزه کردن شنیده ایم. ولی با این حال باز میخواهیم بدانیم چگونه برنزه شکلاتی شویم.

آیا میدانید انسانها، فوک ها، شیرها و سمورهای دریایی چه وجه مشترکی دارند؟ آنها تنها پستاندارانی هستند که به طور عمدی آفتاب میگیرند. به غیر از انسان، دیگر موجودات این کار را برای گرم کردن خود در اقیانوس سرد انجام میدهند. این پستانداران دریایی پوست تیره ای دارند که گرما را جذب میکند و آنها را در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت میکند. اما انسان چطور؟ هدف ما از برنزه کردن چیست؟ بهترین روش آن چگونه است و آیا برای ما نیز بی خطر است؟ چطور برنزه شویم که کمترین خطر را برای ما داشته باشد؟ در این مقاله به تمام سوالات شما پاسخ میدهیم.

چگونه با آفتاب برنزه شویم

از میان روشهای برنزه شدن، آفتاب گرفتن مضررات کمتری دارد. خیلی از مردم برنزه بودن را دوست دارند ولی باید بدانید که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب خطرات مختلفی همچون افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست را به همراه دارد. این ریسک زمانی بیشتر میشود که اصول اولیه و اساسی برنزه شدن را رعایت نکنید.

بنابراین اگر به برنزه کردن علاقه دارید، میتوانید با برنزه کردن سریعتر زیر نور خورشید، خطرات آن را کاهش دهید. در این شرایط زمان کمتری در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار خواهید گرفت و خطر ابتلا به سرطان پوست را کاهش میدهد. هرچند که همچنان احتمال بروز آن بالا خواهد بود.

اصول آفتاب گرفتن

توجه به نکات برنزه شدن برای سرعت بخشیدن به روند تیره شدن پوست و کاهش خطرات قرار گرفتن در معرض اشعه های خورشید بسیار حائز اهمیت است. در ادامه تمام نکات مهم و ضروری در این خصوص برای شما آورده شده است:

برای آفتاب گرفتن چی بزنیم

از کرم ضد آفتاب با SPF 30 استفاده کنید. همیشه از ضد آفتابی با طیف وسیع محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش استفاده کنید. هرگز از روغن برنزه کننده فاقد ضد آفتاب استفاده نکنید و حتماً 20 دقیقه پس از بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. SPF 30 به اندازه کافی قوی هست تا شما را در مقابل اشعه های UVA و UVB محافظت کند، اما آنقدر قوی نیست که مانع برنزه شدن شما شود. کل بدن خود را حداقل با 30 سی سی کرم ضد آفتاب بپوشانید.
سعی کنید از روغن هایی با SPF طبیعی استفاده کنید. توجه داشته باشید که این روغن ها را نباید جایگزین ضد آفتاب معمولی کنید. از روغن هایی مانند آووکادو، نارگیل، برای حفظ رطوبت و محافظت ازپوستاستفاده کنید.
سعی کنید قبل از برنزه کردن پوست خود را لایه برداری کنید. این کار میتواند به ماندگاری بیشتر رنگ برنزه پوست شما کمک کند و احتمال پوسته پوسته شدن بدن را کاهش دهد.
استفاده از ژل آلوئه ورا بعد از برنزه کردن نیز به ماندگاری بیشتر برنزه شدن شما کمک میکند.

برای آفتاب گرفتن چی بخوریم

غذاهای حاوی بتاکاروتن بخورید. هویج، کدو حلوایی و کلم پیچ میتوانند به شما کمک کنند که بدون سوختگی برنزه شوید. به نظر میرسد بتاکاروتن میتواند حساسیت به نور خورشید را کاهش دهد.
غذاهای غنی از لیکوپن بخورید. لیکوپن موجود در موادی همچون گوجه فرنگی، گریپ فروت و هندوانه به طور طبیعی از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش محافظت میکنند.

بهترین زمان برای آفتاب گرفتن

زمان برنزه شدن خود را هوشمندانه انتخاب کنید. خورشید معمولا بین ظهر تا 3 بعد از ظهر بسیار قوی است. با این حال به خاطر داشته باشید در این مدت به دلیل قدرت بیشتر اشعه های خورشید، پوست مستعد بیشترین آسیب نیز هست و احتمالاً خطر ابتلا به سرطان پوست به دلیل قرار گرفتن در معرض آفتاب در این زمان افزایش پیدا میکند. اگر پوست بسیار روشنی دارید، برای جلوگیری از سوختن بهتر است صبح یا بعد از ساعت 3 بعد از ظهر برنزه کنید.
بیشتر از زمانی که پوست شما میتواند ملانین تولید کند بیرون نمانید. ملانین رنگدانه مسئول برنزه شدن است. همه افراد دارای نقطه برش ملانین هستند به این معنی که در یک روز مشخص، بیش از این زمان مشخص پوست شما تیرهتر نمیشود. این زمان معمولاً 2 تا 3 ساعت است. پس با قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از این زمان شما پوست خود را در معرض آسیب قرار خواهید داد.

توصیه های تکمیلی

مرتباً موقعیت بدن خود را تغییر دهید. این به شما کمک میکند تا از سوختن یک قسمت از بدن جلوگیری کنید.
به دنبال سایه باشید. استراحت کردن در سایه باعث کاهش احتمال سوختگی میشود و به پوست شما بعد از تحمل گرمای شدید استراحت میدهد.

خطرات آفتاب گرفتن

قبل از مطالعه به مقاله زیر مراجعه کنید:

آزمایش پوست مای‌ ژن چه کمکی به شما می‌کند؟

آیا آفتاب گرفتن خطرناک است؟ قطعا بله. برنزه کردن فقط به این دلیل که خطر سوختگی را به همراه دارد برای شما بد نیست بلکه میتواند باعث سرطان پوست و بسیاری دیگر از مشکلات شود. آفتاب گرفتن و به طور کلی برنزه کردن برای شما مضر است زیرا بدن شما تا زمانی که اشعه خطرناک ماوراء بنفش (UV) پوست شما را سوراخ نکرده و DNA شما را تخریب نکرده، شروع به برنزه شدن نمیکند. خطرات برنزه شدن به نقل از سازمان FDA آمریکا شامل:

آفتاب سوختگی: قرمز شدن با افتاب یکی از بارزترین نشانه های قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش و آسیب پوست است. آفتاب سوختگی که اغلب با قرمزی و پوسته پوسته شدن پوست (معمولاً پس از چند روز) مشخص میشود و نوعی آسیب کوتاه مدت پوست است.

اما چرا در زیر نور آفتاب قرمز می شویم؟ هنگامی که اشعه ماوراء بنفش به پوست شما میرسد، باعث آسیب به سلول های اپیدرم (اولین لایه پوست) میشود. بدن در پاسخ به این آسیب، سیستم ایمنی را به سطح پوست فرا میخواند و باعث افزایش جریان خون در منطقه میشود. افزایش جریان خون به صورت قرمزی در سطح پوست نمایان میشود. در این میان، سلول‌های پوست آسیب‌دیده مواد شیمیایی آزاد می‌کنند این مواد باعث ایجاد احساس سوزش دردناک میشوند.

پیری زودرس پوست: پیری زودرس که گاهی اوقات به آن “پیری نوری” نیز میگویند در نتیجه قرار گرفتن محافظت نشده در معرض اشعه ماوراء بنفش ایجاد میشود. علائم ظاهری پیری زودرس پوست بروز لکههای تیره روی پوست، چروکهای پوستی و پوست چرمی شکل است. با قرار گرفتن در معرض اشعه های مضر UV، رشته های کلاژن و الاستین در پوست سالم و جوان تجزیه میشوند و باعث شل شدن پوست و ایجاد چین و چروک میشود. آفتاب سوختگیهای مکرر یا ساعتها صرف برنزه شدن میتواند منجر به تیره شدن دائمی پوست، لکه های تیره و بافت چرمی شود.
سرطان پوست: دو نوع اصلی سرطان پوست وجود دارد، ملانوما و غیر ملانوما. نوع ملانوما از شیوع کمتری برخوردار است اما بسیار خطرناکتر است و سالانه بیشترین مرگ و میر ناشی از سرطان پوست را به خود اختصاص می‌دهد. سرطان ملانوما در سلول های اپیدرمی که مسئول تولید ملانین هستند شروع میشود. چرا این اتفاق می افتد؟ استعداد ابتلا به سرطان پوست میتواند ارثی باشد، اما شواهد قوی تاثیر بالای قرار گرفتن در معرض اشعه های UVA و UVB در بروز سرطان پوست را نیز نشان میدهد. اشعه ماوراء بنفش به دو روش سرطان پوست را افزایش میدهد. UV با آسیب رساندن به DNA سلولهای پوست، باعث رشد غیر طبیعی آن و ایجاد توده های خوش خیم یا بدخیم میشود و یا با تضعیف سیستم ایمنی و به خطر انداختن دفاع طبیعی بدن در برابر سلولهای سرطانی مهاجم منجر به ایجاد سرطان میگردد.
اکتینیک یا کراتوز خورشیدی: کراتوز خورشیدی نوعی بیماری پوستی است که باعث بروز لکه های پوسته پوسته و خشک در سطح پوست میشود. این عارضه در صورت عدم درمان و وخیم شدن میتواند به سرطان پوست منجر شود. در واقع یکی از شایعترین بیماریهای پوستی پیش سرطانی است و به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب ایجاد میشوند.
آسیب چشم – فوتوکراتیت: فوتوکراتیت یا آفتاب سوختگی قرنیه در اثر قرار گرفتن در معرض UVC/UVB شدید در چشم ایجاد میشود. فتوکراتیت را “برف کوری” نیز مینامند، زیرا بسیاری از افراد در ارتفاعات بالا در یک محیط برفی که انعکاس UVB زیاد است به این بیماری مبتلا میشوند. این وضعیت همچنین میتواند با قرار گرفتن در معرض منابع مصنوعی شدید UVC/UVB، مانند انواع خاصی از لامپ های برنزه کننده ایجاد شود. فتوکراتیت باعث درد، تورم پلک، تیرگی و کاهش دید و احساس وجود شن در چشم میشود.
آسیب چشم – آب مروارید: تحقیقات نشان داده اند که آب مروارید ممکن است با قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش افزایش یابد. آب مروارید باعث درد در داخل و اطراف چشم،کدر شدن عدسی طبیعی چشم و دید ابری میشود که میتواند به کاهش بینایی و یا حتی نابینایی بیانجامد.
سرکوب سیستم ایمنی: به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO)، همه افراد، صرف نظر از رنگ پوست، در معرض اثرات سرکوب کننده سیستم ایمنی قرار دارند. قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماوراء بنفش میتواند عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن و دفاع طبیعی پوست را مختل کند. به طور مثال مشاهده شده است در افرادی که تحت درمان عفونت ویروس هرپس سیمپلکس قرار داشته اند، قرار گرفتن در معرض نور خورشید میتواند سیستم ایمنی بدن آنها را ضعیف کرده و عفونت را از کنترل خارج کند. این مساله منجر به فعال شدن مجدد عفونت و عود تبخال میشود.

لک پوستی و آفتاب: لک های پوستی لکه های قهوه ای یا سفید هستند که در مناطقی از پوست شما که در بیشتر معرض نور خورشید هستند ایجاد میشوند. با وجودی که این لکه ها بی ضرر و غیر سرطانی هستند اما به دلیل تاثیر منفی بر زیبایی پوست جزو مضررات آفتاب گرفتن در نظر گرفته میشوند. این لکه ها اغلب از سن حدود 40 سالگی ظاهر میشوند، اگرچه بسته به میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است زودتر یا دیرتر بروز کنند.

کک و مک و آفتاب: قرار گرفتن در معرض آفتاب منجر به ایجاد کک و مک نمیشود، بلکه کک و مک یک ویژگی ارثی است که اغلب در افراد با پوست روشن و به ویژه با موهای قرمز دیده میشود . اما قرار گرفتن در معرض آفتاب باعث شدت گرفتن و پر رنگ شدن آن میشود. کک و مک اغلب در زمستان محو یا ناپدید میشوند. برخلاف لک های پوستی، با افزایش سن، کک و مک کمرنگتر میشود.

فواید برنزه شدن

واضح ترین فایده اشعه خورشید تامین ویتامینD مورد نیاز بدن از طریق پوست است. ویتامین D در جذب کلسیم بسیار مهم است و سطوح پایین آن می‌تواند منجر به پوکی استخوان، کاهش قدرت عضلانی در افراد مسن و حتی افسردگی شود.

همچنین تصور می‌شود که نور خورشید، فشار خون و التهاب را کاهش می‌دهد، زیرا افرادی که در کشورهایی با عرض جغرافیایی بالاتر زندگی می‌کنند به صورت فصلی فشار خون بالاتری دارند. پزشکان حتی از اشعه UVB برای درمان فشار خون خفیف استفاده میکنند.

برخی بیماری های پوستی مانند پسوریازیس نیز به نور خورشید واکنش مثبت نشان میدهند و نور خورشید باعث کاهش شدت این بیماریها میشود.

اما هر آنچه که گفته شد با در نظر گرفتن قرار گرفتن کوتاه مدت در زیر آفتاب است و در صورتی که مدت زمان قرار گیری در زیر آفتاب افزایش یابد مضررات آن به مراتب بیشتر از فواید آن است. به علاوه ذکر این نکته ضروری است که برخی از متخصصین توصیه میکنند بهترین راهکار جهت تامین ویتامین D مورد نیاز بدن مصرف مکمل های آن و نه قرار گرفتن طولانی مدت در زیر آفتاب است.

برنزه شدن با سولاریوم

در مقابل روشهای طبیعی برنزه شدن یعنی حمام آفتاب گرفتن روشهای دیگری با هدف برنزه شدن سریعتر و یکنواختتر نیز وجود دارد. این کار با استفاده از دستگاه های سولاریوم انجام میشود و به عنوان یک روش زیبایی و اغلب در سالن های زیبایی یا مراکز اسپا عرضه میشود.

سولاریوم چیست

به هر دستگاه برنزه کننده ای که از اشعه ماوراء بنفش (UV) برای برنزه کردن پوست استفاده کند سولاریوم میگویند. به سولاریوم تخت آفتاب یا تخت برنزه نیز گفته میشوند.

سولاریوم معمولا به شکل تخت هایی سرپوشیده یا اتاقک های کپسولی شکلی هستند که با لامپ های UV قوی پوشیده شده اند.

خطرات سولاریوم

برخی سولاریوم را به عنوان روشی بی خطر برای برنزه شدن میدانند. اما چیزی به عنوان برنزه شدن بی خطر وجود ندارد. اشعه UV سولاریوم خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد. سطوح UV ساطع شده در سولاریوم تا 6 برابر قوی تر از آفتاب ظهر تابستان است. آنها همچنین میتوانند باعث آسیب چشم و آسیب آنی به پوست مانند آفتاب سوختگی، سوزش، قرمزی و تورم شوند.

مضرات سولاریوم همانند آنچه در بالا برای آفتاب گرفتن گفته شد شامل سرطان پوست، آب مروارید یا فوتوکراتیت، لک پوستی و دیگر موارد است. با این تفاوت که تنها از یک جلسه برنزه کردن با سولاریوم تا 75% درصد خطر ابتلا به سرطان ملانوم تا قبل از 35 سالگی را افزایش میدهد.

بنابر گزارشات صورت گرفته در استرالیا برنزه کردن با سولاریوم در یک سال باعث ایجاد281 مورد جدید ملانوم،43 مورد مرگ ناشی از ملانوما و2572 مورد جدید کارسینوم سلول سنگفرشی شده است.

مدت زمان ماندگاری سولاریوم

طول عمر برنزه بستگی به پوست شما و دفعات بازسازی پوست شما دارد ولی فرقی نمیکند شما زیر نور طبیعی خورشید برنزه شده باشید و یا در دستگارهای سولار. به طور کلی، انتظار می‌رود که 7 تا 10 روز قبل از اینکه لایه بیرونی پوست شروع به لایه‌برداری طبیعی کند، باقی بماند. برنزه شدن دائمی نیست زیرا پوست به طور طبیعی در طول زمان لایه برداری میکند و این باعث میشود پوست برنزه پوسته پوسته شود، سلولهای جدید تشکیل شوند و پوست پیرتر از بین برود.

رابطه ژنتیک و حساسیت به آفتاب

مطالعات مشخص کرده اند که ژنهایی وجود دارد که حداقل تا حدی مسئول میزان حساسیت ما به آفتاب است و به این سوال پاسخ داده است که چرا برخی از ما بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به سرطان پوست هستیم.

به طور مثال هنگامی که پوست خود را بدون محافظ (مانند کرم ضد آفتاب) در معرض اشعه UV خورشید قرار میدهید، تقریباً بلافاصله در سلول های پوست آسیب به DNA شروع میشود. اگر نسخه سالمی از ژن مرتبط با مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش(UVRAG) را داشته باشید، این ژن برای ترمیم هر چه بیشتر آسیب وارد عمل میشود. این ژن چیزی است که به عنوان سرکوب کننده تومور شناخته میشود، به این معنی که دقیقاً به توقف سرطان قبل از شروع آن کمک میکند. افرادی دارای جهش در این ژن، نمی تواند تقریباً به همان اندازه آسیب وارده به DNA آن را ترمیم کنند. بنابراین این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ملانوم یا سایر سرطانهای پوست هستند.

ژنهای دیگری نیز در ارتباط با حساسیت به آفتاب وجود دارند. به طور مثال ژن MC1R پروتئینی را کد میکند که نقش مهمی در ایجاد رنگدانه طبیعی در سطح پوست دارد و در سطح سلولهای تولید کننده ملانین قرار دارد و کنترل کننده تولید انواع ملانین در این سلولهاست. در واقع مقادیر نسبی دو رنگدانه یوملانین و فئوملانین در تعیین رنگ مو و پوست افراد و توان برنزه شدن آنها و توان محافظتی پوست در برابر آسیب های ناشی از اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید نقش دارد. ژن IRF4 نیز ژن دیگری است که ارتباط آن با بروز لک های پوستی ناشی از آفتاب و افزایش احتمال سرطان پوست مشخص شده است.

بنابراین با دانستن میزان واکنش و حساسیت بدن شما به آفتاب میتوانید دقیقتر و با آگاهی بیشتری به مراقبت از پوست خود بپردازید. تست پوست و زیبایی مای ژن این اطلاعات و بسیاری دیگر را در اختیار شما قرار میدهد تا پوستی زیباتر و سالم تر داشته باشید.

خلاصه مقاله

درست است که برنزه شدن این روزها یک ترند به حساب میآیِد و بسیاری از جوانان به دنبال طلایی کردن رنگ پوست خود هستند اما خطرات زیادی نیز در پی دارد.

عامل اصلی خطرناک بودن برنزه کردن قرار گیری طولانی مدت پوست بدن در مقابل اشعه ماورای بنفش خورشید است. این اشعه باعث ایجاد آسیب های غیر قابل جبران در پوست میگردد.

یکی از مهمترین مشکلات افزایش احتمال بروز سرطان پوست است. ایجاد آب مروارید، ایجاد لک های پوستی و پیری زودرس پوست نیز از دیگر مضررات برنزه کردن به حساب میآیند.

هر چند توصیه متخصصان دوری از آفتاب گرفتن و برنزه شدن است اما اگر قصد این کار را دارید بهتر است آگاهانه و با رعایت نکات فنی و اصولی این کار را انجام دهید تا خطرات آن را به حداقل برسانید.

برای برنزه کردن حتما از کرم های ضد آفتاب با SPF30 استفاده کنید. بدن خود را چرب نگهدارید و بیش از 2 تا 3 ساعت در زیر آفتاب نمانید. هیچ وقت بین ساعت 12 تا 15 آفتاب نگیرید و مصرف مواد دارای لیکوپن و بتا کاروتن را فراموش نکنید.

با این حال فراموش نکنید که برخی از افراد از نظر ژنتیکی حساسیت بیشتری به آفتاب دارند. حتی توان برنزه شدن افراد نیز میتواند با یکدیگر متفاوت باشد و این کاملا ژنتیکی است همچنین شما میتوانید با انجام تست پوست و زیبایی مای ژن متوجه حساسیت پوستتان نسبت به آفتاب شوید.