عوامل ایجاد و درمان رفلاکس معده

گر شما هم هر چند وقت یکبار احساس سوزش مری دارید تنها نیستید. رفلاکس اسیدی زمانی رخ می دهد که محتویات معده به سمت بالا حرکت کرده و مجددا وارد مری می شوند.

نویسنده: مهسا مهرورز

اگر شما هم هر چند وقت یکبار احساس سوزش مری دارید تنها نیستید. رفلاکس اسیدی زمانی رخ می دهد که محتویات معده به سمت بالا حرکت کرده و مجددا وارد مری می شوند. اگر بیش از دو بار در هفته علائم رفلاکس اسیدی را تجربه می کنید، ممکن است به رفلاکس معده مبتلا باشید که یک حالت مزمن و شدید از رفلاکس اسیدی است. بیشتر از 20 درصد افراد در ایالات متحده از این وضعیت رنج می برند. در صورت عدم پیگیری و درمان، رفلاکس معده می تواند مشکلات جدی برای سلامت افراد ایجاد کند. در مقاله پیش رو به توضیح دلایل و علائم رفلاکس معده می پردازیم، رابطه آن با حساسیت های ژنتیکی به گلوتن و لاکتوز را بررسی می کنیم و در نهایت راهکارهایی برای کنترل آن ارائه می دهیم.

علائم رفلاکس معده

علامت شایع رفلاکس معده احساس سوزش در قفسه سینه است که تا گلو و گردن قابل احساس است.
چشیدن طعم تلخ یا ترش در انتهای دهان
حالت تهوع
درد در هنگام بلع غذا
سختی بلعیدن
سرفه های مزمن
گرفتگی صدا
بوی بد دهان

بیشتر افراد با تغییر سبک زندگی و دارو می توانند این علائم را کنترل کنند.

دلایل و عوامل ایجادکننده رفلاکس معده

رفلاکس معده یک بیماری چندعاملی است و یک عامل به تنهایی در بروز آن موثر نیست، اما سبک زندگی و فاکتورهای سلامتی خاصی هستند که نقش برخی عوامل را محتمل تر می کنند. زمانی که ساز و کارهایی در بدن به درستی کار نمی کنند، احتمال بروز رفلاکس معده افزایش می یابد. LES حلقه ای ماهیچه ای در انتهای مری است و مری را به معده متصل می کند. وظیفه LES جلوگیری از بازگشت محتویات معده به مری است. زمانی که چیزی را می بلعید، LES در حالت استراحت خود قرار می گیرد و با عبور مواد غذایی و رسیدن آن ها به معده، این ماهیچه تنگ و بسته می شود. رفلاکس های اسیدی زمانی رخ می دهند که LES به درستی بسته نمی شود و در چنین شرایطی، شیره های گوارشی و سایر محتویات معده با حرکت به سمت بالا، وارد مری می شوند.

مصرف مرتب وعده های غذایی سنگین: این کار می تواند سبب اتساع قسمت فوقانی معده شود و در اثر این اتساع، فشار کافی روی LES وجود ندارد و به درستی بسته نمی شود.
بلافاصله دراز کشیدن پس از صرف وعده های غذایی: این کار نیز می تواند فشاری که برای عملکرد صحیح LES نیاز است را کاهش دهد و سبب افزایش احتمال رفلاکس اسیدی شود. سعی کنید عادت های سالم پس از صرف غذا را رعایت کنید.
مصرف فراورده های غذایی سرخ شده و پرچرب، پیاز، گوجه فرنگی و سس های گوجه
مصرف انواع خاصی از نوشیدنی ها مانند الکل: رابطه میان مصرف الکل و رفلاکس معده در بسیاری از مطالعات اثبات شده است، اما مکانیسم دقیق آن کاملا مشخص نیست. در افراد مبتلا به رفلاکس معده،کاهش مصرف الکل می تواند تا حدی سبب کاهش علائم شود.
تنش و اضطراب: براساس تحقیقات انجام شده، اضطراب و سوزش سر دل می توانند به یکدیگر مرتبط باشند و با افزایش اضطراب، علائم رفلاکس معده نیز تشدید می شوند.
بارداری: بارداری می تواند احتمال بروز رفلاکس های اسیدی را در خانم ها افزایش دهد. در صورت رنج بردن از رفلاکس معده، علائم آن می توانند با بارداری تشدید شوند. تغییرات هورمونی در طی بارداری باعث می شوند که ماهیچه های موجود در مری بیشتر به حالت ریلکس و استراحت درآیند. یک جنین در حال رشد نیز می تواند فشار بیشتری به معده شما بیاورد. این مسئله می تواند احتمال ورود اسید معده به مری را افزایش دهد.
اضافه وزن مفرط
سیگار کشیدن
داشتن اختلالات در بافت همبند

رفلاکس معده می تواند چه خطراتی در پی داشته باشد؟

در برخی موارد، رفلاکس معده می تواند به یک عامل جدی تهدیدکننده سلامتی بدل شود و زمینه بیماری های خاصی را فراهم کند. در ادامه به برخی از این بیماری ها اشاره شده است.

التهاب مری (esophagitis)
انسداد ساختار مری(esophageal stricture)
سرطان مری
فرسایش مینای دندان، بیماری لثه و سایر مشکلات دندانی

برای کاهش احتمال بروز چنین مشکلاتی، ضروری است گام ها و اقدامات لازم در جهت مدیریت و درمان رفلاکس معده و علائم آن اتخاذ شوند.

راهکارهای درمانی رفلاکس معده

تغییرات سبک زندگی

حفظ وزن مناسب
ترک سیگار
پرهیز از مصرف وعده های غذایی سنگین در بازه زمانی عصر
پرهیز از دراز کشیدن بلافاصله بعد از صرف غذا
بالابردن سر در هنگام خواب(سر در راستای بدن نباشد بلکه اندکی بالاتر از بدن قرار گیرد)
مصرف موادغذایی، دمنوش ها و مکمل های کاهش دهنده رفلاکس

داروها

جهت کنترل و کاهش علائم می توانید از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. البته باید در نظر داشت تمامی این داروها می توانند اثرات جانبی ایجاد کنند، بنابراین برای انتخاب بهترین گزینه های دارویی حتما با پزشک مشورت کنید.

ضد اسیدها: ضداسیدها دسته ای از داروها هستند که برای کاهش علائم خفیف و متوسط رفلاکس معده استفاده می شوند. اگر نیاز هر روزه به استفاده از این دست داروها پیدا کردید، احتمالا لازم است که به سراغ داروهای قوی تر بروید.
مسدودکننده های گیرنده H2 : این دسته از داروها میزان اسید تولیدی معده را کاهش می دهند و معمولا بدون نسخه در دسترس هستند.
داروهای مهارکننده پمپ پروتون: این دست از داروها مثل داروی پریلوسک میزان اسید معده را کاهش می دهند و نسبت به داروهای مهارکننده H2 مفیدتر هستند. این دسته از داروها نیز در دوز های پایین بدون نیاز به نسخه پزشک و در دوزهای بالاتر با تجویز پزشک در دسترس هستند.

رفلاکس معده و حساسیت ژنتیکی به گلوتن

قبل از مطالعه این مطلب مراجعه کنید به مقاله:
سلیاک و حساسیت به گلوتن

حساسیت به گلوتن وضعیتی گوارشی است و زمانی رخ می دهد که بدن به شیوه نامناسبی به گلوتن واکنش نشان می دهد. گلوتن ترکیبی پروتئینی است که در محصولات تهیه شده از گندم وجود دارد. حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی حدود 13 درصد افراد را درگیر می کند. مکانیسم دقیق رابطه میان گلوتن و رفلاکس معده هنوز به خوبی شناخته نشده است. مطالعاتی هستند که نشان می دهند بین حساسیت به گلوتن و ریسک افزایش یافته رفلاکس معده ارتباط وجود دارد. اگر حساسیت به گلوتن دارید و رفلاکس معده را تجربه می کنید، احتمالا با دنبال کردن یک رژیم غذایی فاقد گلوتن می توانید به کاهش علائم رفلاکس کمک کنید. علاوه بر این، در برخی دیگر از مطالعات مشاهده شده است افراد غیرحساس به گلوتن نیز با دنبال کردن رژیم غذایی فاقد گلوتن، رفلاکس اسیدی کمتری تجربه کرده اند. به طور کلی در صورت مبتلا بودن به رفلاکس معده و حساس بودن به گلوتن، بهتر است گلوتن را از رژیم غذایی حذف کنید.

دستور تهیه چند دسر بدون گلوتن

تست های ژنتیکی با آنالیز اختصاصی ژن ها می توانند پاسخ بدن شما را به موادغذایی مختلف ارزیابی کنند و در صورت وجود حساسیت های ژنتیکی، آن ها را مشخص کنند. تست تغذیه و سلامتی مای ژن با بررسی بیش از 26 ژن، گزارش کاملی از پتانسیل های تغذیه ای شما ارائه می دهد. در یک بخش این تست، حساسیت ژنتیکی شما به گلوتن بررسی می شود و براساس وضعیت ژنتیکی، راهکارها و توصیه های تغذیه ای مطرح می شوند.

رفلاکس معده و حساسیت ژنتیکی به لاکتوز

در برخی موارد، به علت عدم تحمل غذاهای خاص، علائمی شبیه به رفلاکس اسیدی بروز می کنند. محصولات لبنی می توانند علائم رفلاکس اسیدی را ایجاد کنند. برخی اوقات این علائم به علت چربی بالای شیر، خامه یا پنیر بروز می کنند اما در مواردی می تواند به علت عدم تحمل لاکتوز هم باشد. عدم تحمل لاکتوز به شرایطی اطلاق می شود که بدن شما آنزیم لاکتاز لازم برای شکستن شیر و محصولات لبنی را ندارد و ممکن است پس از مصرف شیر معمولی دچار دل درد و دل پیچه شوید.

اگر شما عدم تحمل لاکتوز داشته باشید، با مصرف موادغذایی حاوی لاکتوز، گستره ای از علائم گوارشی همچون سوزش مری را تجربه خواهید کرد و درچنین شرایطی دوری از موادغذایی حاوی لاکتوز می تواند برای کاهش علائم مفید باشد. یک مطالعه در سال 2011 رابطه میان مصرف شیر گاو و رفلاکس اسیدی را بررسی کرد و نتایج این مطالعه نشان دادند که آلرژی به شیر و رفلاکس معده در کودکان به یکدیگر مربوط هستند. اگر به لبنیات حساس هستید یا عدم تحمل لاکتوز دارید، به طورکامل لبنیات را رها نکنید بلکه می توانید از محصولات پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک و محصولات لبنی فاقد لاکتوز مثل شیر فاقد لاکتوز استفاده کنید.

تست های ژنتیکی با آنالیز اختصاصی ژن ها می توانند پاسخ بدن شما را به موادغذایی مختلف ارزیابی کنند و در صورت وجود حساسیت های ژنتیکی، آن ها را مشخص کنند. تست تغذیه و سلامتی مای ژن با بررسی بیش از 26 ژن، گزارش کاملی از پتانسیل های تغذیه ای شما ارائه می دهد. در یک بخش این تست، حساسیت ژنتیکی شما به لاکتوز بررسی می شود و براساس وضعیت ژنتیکی، راهکارها و توصیه های تغذیه ای مطرح می شوند.

بهترین مکمل ها و ویتامین ها برای پیش گیری از رفلاکس معده

در کنار مصرف داروها و تغییرات سبک زندگی، مصرف بسیاری از ویتامین ها، گیاهان، و مکمل ها نیز به کاهش علائم کمک می کنند.

مکمل ویتامین ب: مطالعات نشان داده اند مصرف ویتامین ب شامل فولیک اسید، ریبوفلاوین و ویتامین ب6 می تواند به کاهش علائم رفلاکس اسیدی کمک کند. طبق برخی مطالعات، مصرف ویتامین ب با ریسک کاهش یافته ابتلا به سرطان مری نیز در ارتباط است. سرطان مری یکی از مشکلاتی است که می تواند به دنبال رفلاکس معده ایجاد شود. البته تحقیقات بیشتری برای ارزیابی نقش ویتامین ب در کاهش علائم رفلاکس نیاز هستند.
ملاتونین: برخی مطالعات نقش ملاتونین در کاهش رفلاکس اسیدی معده را گزارش می دهند. مصرف ملاتونین می تواند از فرد در مقابل اثرات بلندمدت و مشکلات سلامتی که به وسیله رفلاکس معده ایجاد می شوند، محافظت کند.
ایبروگاست: ایبروگاست یک مکمل گیاهی است که می تواند با کاهش اسید معده، علائم رفلاکس اسیدی را کاهش دهد.
پروبیوتیک: پروبیوتیک ها دسته ای از باکتری های موجود در سیستم گوارشی هستند که به هضم غذا کمک می کنند. استفاده از مکمل های پروبیوتیک می تواند به کاهش علائم رفلاکس اسیدی و احتمال بازگشت علائم کمک کند.

بهترین دمنوش های برای درمان رفلاکس معده

دمنوش های گیاهی می توانند به بهبود هضم و کاهش مشکلات معده کمک کنند.

دمنوش بابونه: این دمنوش به طور متداول برای مقابله با علائم رفلاکس اسیدی و رفلاکس معده وکاهش ناراحتی های گوارشی استفاده می شود. علاوه بر این، بابونه می تواند استرس را کاهش دهد. استرس خود به عنوان عامل تشدیدکننده رفلاکس اسیدی شناخته می شود.

دمنوش شیرین بیان: شیرین بیان میزان لایه موکوزی درون مری را افزایش می دهد و اثرات بازگشت اسید معده به مری را کاهش می دهد. این دمنوش می تواند اثرات بهتر و موثرتری نسبت به داروهای ضداسید داشته باشد.
دمنوش زنجبیل: این دمنوش به شدت برای رفلاکس اسیدی مفید است و مملو از آنتی اکسیدان ها و ترکیباتی است که می توانند به کاهش التهاب و علائم دیگر کمک کنند. ترکیبات موجود در زنجبیل احتمال بازگشت محتویات معده به مری را کاهش میدهند.
دمنوش ریشه گل ختمی
دمنوش رازیانه
دمنوش زردچوبه: به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی می تواند در درمان رفلاکس اسیدی موثر باشد.

زمانی که از برگ و گل گیاهان خشک شده برای تهیه دمنوش استفاده می کنید، ده دقیقه و برای ریشه گیاهان حداکثر بیست دقیقه زمان دهید تا دمنوش آماده شود و سپس میل کنید.

لازم است دقت داشته باشید که برخی دمنوش های گیاهی می توانند با برخی داروهای تجویزشده تداخل داشته باشند، بنابراین حتما پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.

موادغذایی مناسب برای کنترل رفلاکس معده

باید دقت داشته باشید که هیچ کدام از این موادغذایی بیماری شما را درمان نمی کنند و تصمیم شما برای استفاده از آن ها تا حد زیادی به تجربه ای که در گذشته از مصرف آن ها داشته اید، باز می گردد.

سبزیجات: سبزیجات به طور کلی چربی و قند کمی دارند. لوبیا، بروکلی، گل کلم، سیب زمینی و خیار می توانند گزینه های خوبی برای کاهش رفلاکس اسیدی باشند.
زنجبیل: این گیاه خواص ضدالتهابی دارد و یک راهکار طبیعی برای برطرف کردن مشکلات گوارشی است. شما می توانید از دمنوش زنجبیل استفاده کنید و یا از آن در آماده سازی غذاهای خود استفاده کنید.
اوتمیل: اوتمیل یک منبع غنی از فیبر است. برخی تحقیقات انجام شده یک رژیم غذایی غنی از فیبر را با کاهش احتمال رفلاکس اسیدی مرتبط دانسته اند.

برخی میوه ها: مصرف موز، سیب، ملون و گلابی به کاهش رفلاکس اسیدی کمک می کند.
گوشت بدون چربی و غذاهای دریایی: گوشت های دارای درصد چربی پایین می توانند علائم رفلاکس اسیدی را کاهش دهند.
سفیده تخم مرغ
چربی سالم: از جمله منابع چربی سالم شامل آووکادو، گردو، روغن زیتون، روغن کنجد و روغن افتابگردان هستند. سعی کنید چربی اشباع شده مصرف نکنید.